100 jaar Nederlandse Luchtmacht - Deel 2

1 juli 2013 bestaat de Nederlandse Koninklijke Luchtmacht 100 jaar. Koningin Wilhelmina gaf in 1913 opdracht voor de oprichting van de Luchtvaartafdeling. In de Tweede Wereldoorlog sloot deze zich aan bij de Britse Royal Air Force, vanwege de Duitse bezetting. Aan het eind van de jaren ’40 doet de straaljager zijn intrede bij de Luchtvaartafdeling (LVA).

De LVA kreeg in 1948 voor het eerst de beschikking over een straaljager. De Duitse Messerschmitt jachtvliegtuigen waren al in de Tweede Wereldoorlog geïntroduceerd, maar Nederland kocht pas straaljagers na de introductie van een Britse variant, de Gloster Meteor. Nederland schafte 266 vliegtuigen van dit model aan. De Meteors werden verdeeld over de vliegbases Soesterberg, Leeuwarden en Twente, waar speciale squadrons met de vliegtuigen moesten gaan werken.

Oprichting van de NAVO en een zelfstandige Luchtmacht

De nieuwe vliegtuigen werden spoedig ingezet na de oprichting van de NAVO. Nederland was op 4 april 1949 één van de landen die de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) oprichtte. De landen die zich aansloten bij de NAVO beloofden elkaar te ondersteunen bij militaire operaties. Twee van de belangrijkste leden van de NAVO, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, hadden toen al enkele jaren een zelfstandige luchtmacht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was duidelijk geworden dat de militaire luchtvaart uitstekend zelfstandig kon opereren en het was voor Nederland noodzakelijk een gelijkwaardige luchtmacht organisatie te hebben. Koningin Juliana gaf op 27 maart 1953 met een Koninklijk Besluit, net als haar moeder Wilhelmina deed bij de oprichting in 1913, toestemming  voor een verandering binnen de luchtmacht. De afdeling ging vanaf 1 juli 1953 zelfstandig verder als Koninklijke Luchtmacht.

Koude Oorlog en de kwestie Nieuw-Guinea

Door de NAVO werd Nederland opgedragen om een Commando Tactische Luchtstrijdkrachten (CTL) op te richten. De CTL ging deel uitmaken van een door de NAVO georganiseerd verbond tussen de leden. Nederlandse piloten kregen hun training via dat programma (Second Allied Tactical Air Force) in de Verenigde Staten.  Het SATAF programma diende vooral om West-Europa tijdens de Koude Oorlog te beschermen. Aan het begin van de jaren ’60 stuurde de Luchtmacht een vliegdekschip met straaljagers naar Nederlands Nieuw-Guinea. Bij de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 had Nederland zijn gebieden in Nieuw-Guinea behouden, maar onder Indonesische dreiging stond Nederland in augustus 1962 het eiland alsnog af aan Indonesië.

Leestips-Boek

100 jaar luchtvaart tussen Gilze en Rijen

€ 22.50

Onderschepping van Sovjet spionage ‘Bears’

De Koude Oorlog kenmerkte zich voor de Koninklijke Luchtmacht vooral door de tientallen onderscheppingen van spionagevliegtuigen uit de Sovjet-Unie. De Tupolev Tu-95 Bear die de Sovjets gebruikten zorgde bij de Luchtmacht voor de term ‘op berenjacht gaan’. De eerste keer dat dit gebeurde was boven Terschelling in 1968. Nederlandse Starfighters onderschepten het vliegtuig, dat meteen rechtsomkeert ging.

Vredesmissies na 1989

Toen na de val van de Berlijnse Muur in 1989 de communistische dreiging voorbij was, begon de aandacht van de Luchtmacht, net als die van de NAVO, te verschuiven naar vredesmissies en humanitaire hulp. De Luchtmacht bood vooral hulp na humanitaire rampen waarbij sociale of politieke onrust dreigde, zoals in 1995 na de genocide in Rwanda of in 1998 na een orkaan in Honduras. Nederland nam tijdens de jaren ’90 deel aan vredesmissies in de Arabische Golf en de Balkan. De laatste jaren kwam de Luchtmacht vooral in het nieuws doordat er een vervanger moet komen voor de verouderde F16 gevechtsvliegtuigen. In 2002 besloot het toenmalige kabinet de Joint Strike Fight aan te schaffen, maar de hoge ontwikkelingskosten zijn nog altijd onderwerp van discussie.