Monument voor Stalin in Praag

Het Georgische ministerie voor Cultuur heeft bekendgemaakt dat in de stad Gori opnieuw een monument voor voormalig Sovjetleider Jozef Stalin zal worden geplaatst. Vanaf 1955 stond ook in Praag een monument voor Stalin en wel de grootste ter wereld. Het gigantische werk moest in 1962 op laste van Moskou worden vernietigd. Dat bleek echter allerminst een eenvoudige opgave te zijn.

Vlak nadat Tsjecho-Slowakije in 1949 communistisch was geworden besloot de gemeente Praag dat het een monument nodig had om Stalin te eren. Via een wedstrijd moesten de plaatselijke kunstenaars hun ontwerp indienen. Deelname was voor  alle beeldhouwers uit Praag verplicht.

Het winnende idee kwam van Otakar Švec. Die had via een bevriende schilder een eenvoudig ontwerp gekregen om in te dienen, want Švec geloofde toch niet dat hij kans maakte. Tot zijn eigen verassing gebeurde dat toch. De commissie die zich bezighield met het monument maakte nog wat kleine aanpassingen voordat in 1953 met de bouw werd begonnen.

Een grote heuvel in het Letná Park in Praag werd afgegraven om ruimte te maken voor een enorm betonnen plateau, dat nog steeds bestaat, waarop het beeld moest komen. Op de foto is dit plateau goed te zien, met de grote ‘schalen’ aan beide kanten van het plateau. Het standbeeld werd op 1 mei 1955, de Dag van de Arbeid, onthuld. Het beeld toonde Jozef Stalin met achter hem een rij arbeiders die hem volgden.

Het monument was maar liefst 15,5 meter hoog en 22 meter lang en woog 17 miljoen kilo. Alleen de knoop van de jas van Stalin, inclusief hamer en sikkel was al een halve meter breed. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de sloop van het enorme beeld een behoorlijk karwei was. Opdracht voor de sloop kwam vanuit Moskou zelf. De nieuwe Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov had al in 1956 een proces in gang gezet waarbij herinneringen aan Stalin zoveel mogelijk verwijderd werden vanwege de grote misdaden die hij had begaan.

Het beeld moest verdwijnen, maar vanwege zijn omvang bleek dat een lastige opgave. Uiteindelijk werd het beeld in 1962 met behulp van maar liefst 800 kilo aan explosieven opgeblazen. Volgens een aantal ooggetuigen brak het hoofd van Stalin al na de eerste explosie af en rolde het in de rivier beneden het park. De meeste monumenten van Stalin zijn gesloopt, maar in het Georgische Gori bleef tot 2010 een beeld staan. Op last van de pro-westerse leider Saakashvili werd het beeld toen verwijderd, maar nu hij onlangs de verkiezingen verloor wordt het monument hersteld.