Pinochets machtsovername en dictatuur

Op 11 september 2023 is het 50 jaar geleden dat Augusto Pinochet een staatsgreep pleegde in Chili. Daarmee begon een schrikbewind dat het land 17 jaar lang in zijn greep hield. Vandaag de dag is het Zuid-Amerikaans land tot op het bot verdeeld over deze gebeurtenis. Veel Chilenen zagen Pinochet als ‘bevrijder’ en wensen een nieuwe leider zoals hem om het land te leiden, terwijl andere vandaag hun nabestaanden herdenken die omkwamen door het regime van de dictator. 

In 1970 werd de socialistische Salvador Allende verkozen tot president van Chili. De Verenigde Staten waren hier niet blij mee aangezien de partij van Allende Unidad Popular bestond uit socialisten, communisten en radicalen. De Verenigde Staten zouden zijn beleid dan ook de gehele tijd tegenwerken. Allende begon desondanks grote hervormingen door te voeren in het land. Deze maatregelen misten echter hun doel. In tegendeel, Chili raakte in een financieel instabiele situatie. De politieke tegenstanders van Allende begonnen zijn beleid te saboteren en de spanning in het land liep snel op. In juni 1973 werd de eerste poging tot een staatsgreep gedaan door Roberto Souper. Deze mislukte.

Staatsgreep van Pinochet

Een volgende poging liet niet lang op zich wachten. In de ochtend van 11 september 1973 vondt er opnieuw een staatsgreep plaats, ditmaal onder leiding van Augusto Pinochet. De marine nam de havenstad Valparaíso in en het leger vernietigde alle radio- en televisiestations om er zo voor te zorgen dat Allende geen informatie kon krijgen en niet kon communiceren. Het leger nam Chili over en claimde openlijk de macht over Chili. Allende zat vast in zijn presidentiële paleis en weigerde zich over te geven. Pinochet viel het paleis aan waar het tot een gevecht kwam tussen zijn troepen en aanhangers van Allende. Tijdens dit gevecht pleegde Allende zelfmoord. 
Augusto Pinochet werd de nieuwe leider van Chili en vestigde een dictatuur. In de drie jaar na de staatsgreep werden 130.000 mensen gearresteerd en 3000 politieke tegenstanders vermoord door het regime van Pinochet. De inwoners van Chili kregen minder vrijheden, stakingen en vakbondsactiviteiten werden verboden, het Nationaal Congres werd ontbonden en alle hervormingen van Allende werden teruggedraaid. Ook op economisch gebied veranderde er veel. Chili kreeg een vrijemarkteconomie.

Democratie in Chili

Terwijl de tijd vorderde, werd de internationale druk op het regime flink opgevoerd en de drang naar een democratie werd steeds groter. Daarom besloot Pinochet in 1988 een referendum te houden. De Chilenen kwamen hiervoor massaal opdagen en 97,5% van de bevolking bracht een stem uit. Uiteindelijk stemde meer dan 55% van de Chileense bevolking voor democratische verkiezingen. Pinochet ging hiermee akkoord, maar liet vastleggen dat zowel hij als de leden van zijn regime niet vervolgd of berecht konden worden. In 1990 kwam er een einde aan zeventien jaar dictatuur en werd Chili weer een democratie. 
Er werd later wel een poging ondernomen om Pinochet alsnog te berechten, maar voor het zover kon komen, overleed hij op 10 december 2006. Jaarlijks wordt de staatsgreep van 1973 herdacht bij het presidentiële paleis in Santiago. 
Het land is nog altijd tot op het bot verdeeld over de nalatenschap van Pinochet. Velen zien de periode onder leiding van militaire dictatuur als hoogtijdagen van Chili, anderen zien Pinochets regime juist als inktzwarte pagina’s in de geschiedenis van het land. De herdenking leidt nog regelmatig tot confrontaties tussen de verschillende kampen en is zodoende regelmatig het toneel van heftige rellen.