De oorsprong van zorgverzekeraars

Het zorgstelsel blijft een terugkerend onderwerp in het nieuws, omdat het nog steeds aan veranderingen onderhevig is. Op 4 december 2013 wordt bekend gemaakt dat Achmea 4000 medewerkers moet ontslaan. Dit is een enorm aantal werknemers. Zorgverzekeraars zijn dan ook enorm gegroeid in de afgelopen eeuw. 

Voorloper van de zorgverzekeraar

Reeds voor het ontstaan van de eerste zorgverzekeraars bestond er in de middeleeuwen onder arbeiders een systeem dat hen financieel moest beschermen in geval van ziekte. De arbeiders werkten in dezelfde fabriek, of in dezelfde stad, en stopten geld in een gezamenlijke pot. In geval van ziekte werd de medische behandeling vergoed, of een deel van het salaris werd uitbetaald, indien een werknemer niet in staat was te werken. Bovendien boden de arbeidersgilden uitkomst in geval van ziekte. Leden van een gilde konden geld storten in de ziekenkas, ook wel 'gildebus' genoemd.

De eerste zorgverzekeraars

De eerste zorgverzekeraars waren commerciële corporaties. Deze corporaties ontstonden omstreeks 1780 en richtten zich op de minder bedeelden, waardoor zij in geval van ziekte niet meer afhankelijk waren van armenzorg van bijvoorbeeld de kerk. Medici waren het oneens met het beleid van de eerste commerciële zorgverzekeraars en richtten in 1846 het Algemeen Ziekenfonds Amsterdam (AZA) op. Veel arbeiders in die tijd waren aangesloten bij de AZA.

Leestips-Boeken

Ontwikkeling van het zorgstelsel

Een conflict tussen timmerlieden en het Algemeen Ziekenfonds Amsterdam was de aanzet tot de oprichting van het eerste arbeidersziekenfonds, namelijk het Algemeen Onderling Ziekenfonds Door en Voor Werklieden in 1874. De oprichting van dit fonds leidde vervolgens tot de oprichting van meer arbeidersziekenfondsen, waarbij de vakbonden  een grote rol speelden.

Zorgverzekeraars wilden de zorg compleet in eigen beheer houden. Verzekeraars hadden hun eigen apotheek, hun eigen artsen en in sommige gevallen hun eigen ziekenhuis. Rond 1890 was ongeveer 15 procent van de bevolking verzekerd.

Tegenwoordig

Vanaf begin twintigste eeuw ging de overheid zich bemoeien met het zorgstelsel. In 1941 werd er door de Duitse bezetters een wet ingevoerd die ervoor zorgde dat de meeste Nederlanders verzekerd werden. Dit bracht meteen een eind aan het systeem waarbij de zorgverzekeraar de zorg in eigen hand hield. Na de oorlog werd het oude systeem echter gedeeltelijk hersteld. Sommige ziekenfondsen konden tot in de jaren '90 nog eigen zorginstanties zoals apotheken behouden.

De vorm van het zorgstelsel was al vanaf 1971 een discussiepunt. Vanaf de jaren '70 vond er bovendien professionalisering plaats binnen de zorgverzekeraars. In 2006 werd uiteindelijk een nieuwe zorgwet aangenomen, waarop 19 procent van de bevolking overstapte naar een andere verzekeraar. Door fusies zijn er in Nederland nog maar een handjevol grote zorgverzekeraars, zoals Achmea, VGZ, CZ en Menzis.