Oorsprong van ‘het spits afbijten’

Wanneer je je als eerste blootstelt aan gevaar of ergens als eerste aan begint en het daarmee gemakkelijker maakt voor de mensen na jou, kun je zeggen dat je ‘het spits afbijt’. Maar over wat voor spits gaat het hier en waarom is het bij deze uitdrukking oorspronkelijk ‘het spits’ en niet ‘de spits’?

De uitdrukking ‘het spits afbijten’ bestaat al honderden jaren en heeft dan ook niets te maken met ‘de spits’ in bijvoorbeeld voetbal of met de spits van een toren. De zegswijze heeft wel te maken met de manier waarop er vroeger oorlog werd gevoerd.

In de riddertijd was het bij gevechten gebruikelijk dat er twee gewapende groepen mensen tegenover elkaar stonden. De lans was één van de wapens die bij deze gevechten veel gebruikt werden. De punt van een dergelijke lans werd vroeger ‘het spits’ genoemd.

Wanneer je als strijder voor in de groep liep, was het zeker dat je de eerste klappen ging vangen. Deze mensen werden dan ook als zeer moedig beschouwd. Daar kwam nog bij dat deze strijders ervoor zorgden dat de wapens van de tegenstanders die vooraan stonden als eerste beschadigd raakten, waardoor het voor de mensen daarachter gemakkelijker werd om de vijand te belagen.

De strijders die voorop gingen in dergelijke gevechten waren de strijders die ‘het spits afbeten’. Ze beten natuurlijk niet letterlijk in ‘het spits’ van de lansen, maar waren dus wel degenen die de eerste stoten van deze lansen op moesten vangen. Tegenwoordig bestaat ‘het spits’ alleen nog maar in uitdrukkingen, waarvan ‘het spits afbijten’ eigenlijk de enige is die nog regelmatig gebruikt wordt. Bij andere toepassingen van dit woord wordt altijd voor ‘de spits’ gekozen. 

afbeelding

• Wikimedia Commons: Longsword in armor