Geschiedenis Rottumeroog

Deze week wordt de laatste bebouwing op het Waddeneiland Rottumeroog gesloopt. De duinenrij langs het vogelwachtershuis is door de storm in december 2013 aangetast en kan het gebouw niet langer beschermen. Al sinds de jaren ‘90 versterkt Rijkswaterstaat de kust niet meer, waardoor Rottumeroog langzaam in zee verdwijnt.

Klooster met eigen eiland

Rottumeroog behoort tot de gemeente Eemsmond in de provincie Groningen. Ten oosten van het eiland ligt het onbewoonde Rottumerplaat. Rottumeroog betekent ‘eiland van Rottum’. Het Klooster Juliana, gevestigd in het Groningse dorpje Rottum, was namelijk ooit voor zestig procent eigenaar van het eiland. In de 17e en 18e eeuw is het eiland vervolgens het bezit van verschillende families geweest. De Provinciale Staten van Groningen kocht Rottumeroog in 1738. Het eiland functioneerde als kustbeschermer en daarom had de provincie graag de controle over het beheer van het eiland.

‘Lopend’ eiland

Het Rijk nam de verantwoordelijkheid voor Rottumeroog in de loop der tijd over. Er werden strandwaarders aangesteld die op het eiland woonden en het beheerden. Zij kregen de titel ‘voogd’. Het huis van de voogd is gedurende de geschiedenis een aantal keer op een andere plek neergezet. De geul naast Rottumeroog, genaamd ’t Schild, verplaatst zich namelijk langzaam waardoor de westzijde van het eiland afkalft en de oostzijde aanslibt. Het gevolg hiervan is dat het eiland naar het oosten ‘wandelt’. Jan Toxopeus was de laatste voogd van Rottumeroog. Hij verliet het eiland in 1965.

Bescherming van Rottumeroog

Door dat Rottumeroog zich langzaam verplaatst zal het eiland aan de oostkant verdwijnen in een geul. Rijkswaterstaat besloot nadat Toxopeus het eiland verliet om Rottumeroog te behoeden voor deze ondergang. Jarenlang werd geprobeerd het eiland te beschermen, door het poten van helmgras, het plaatsen van rijshoutschermen en het verstevigen van de breekbare kusten met steen en beton.

Nieuwe visie op Rottumeroog

Halverwege de jaren ’80 veranderde de overheid de visie op het beleid ten aanzien van het eiland. In 1991 werd besloten de natuur haar gang te laten gang, ook als dat zou betekenen dat Rottumeroog in de zee verdwijnt. Deze beslissing leidde tot weerstand. De zoon van de laatste voogd, Hendrik Toxopeus, heeft het eiland zelfs even bezet. Uiteindelijk besloot het Rijk toch om Rottumerplaat volledig aan de natuur over te laten, en op Rottumeroog minimaal onderhoud te verrichten.

Rottumeroog wordt opgeheven

Al in 1998 vond veel duinafslag plaats waardoor het oude huis van de voogden moest worden afgebroken. Sinds 2002 zijn de onderhoudsactiviteiten teruggebracht tot het opruimen van zwerfvuil. De decemberstormen van 2013 hebben er tevens voor gezorgd dat een groot deel van de duinen op het eiland beschadigd zijn. Om deze reden moet nu ook het vogelwachtershuis, dat in de zomermaanden werd bewoond door volgelwachters, verdwijnen. Dick Spijker, voorzitter van de Stichting Vrienden van Rottumeroog, stelt dat men moet accepteren dat de dingen zijn zoals ze zijn.

Rijksmonument Emder Kaap

Op Rottumeroog staat één Rijksmonument. De Emder Kaap is een kust- en oevermarkering van 21,5 meter hoog en werd gebouwd door Q. Harder en A.C. van Loo in het jaar 1883. De Kaap was de opvolger van houten oevermarkeringen die om de zoveel tijd moesten worden vervangen. Door de wandeling die het eiland door de zee maakt was de Kaap in 1999 bijna op het strand komen te staan. Het monument is toen 150 meter verplaatst.

Straatnamen op Rottumeroog

De laatste bebouwing van Rottumeroog wordt gesloopt terwijl er recent werd gediscussieerd over straatnaambordjes op het onbewoonde eiland. In juni 2013 wilde de gemeente Eemsmond dat de paden op het eiland werden voorzien van naamborden. Staatsbosbeheer noemde dit ‘onzin en overdreven’. Begin 2014 besloot de gemeente één pad op Rottumeroog een naam te geven. Het Jan Brandspad zal vanwege de kritiek echter geen fysiek naambordje krijgen.