Havensteden: het ruime sop kiezen

Eind maart vond het vijfde symposium van The World History Association plaats. Dit keer was het in Europa, Barcelona om precies te zijn. Op een prachtige locatie in het midden van het Catalaanse MNAC museum, Museu Nacional d'Art de Catalunya, startte op woensdag 26 maart het driedaags congres met als hoofdonderwerp ‘havensteden in de geschiedenis’.

Rotterdam

In het jaar 1250 werden de riviermonden bij de Rotte afgesloten met dammen. De stijgende zeespiegel werd te gevaarlijk. Dit was helaas een groot nadeel voor de boten die door de Rotte naar open zee voeren. Rotterdam bleek de perfecte laad-en handelsplek te zijn. Haring was een belangrijk product en is een van de redenen waarom Rotterdam zich tot een grote havenstad heeft ontwikkeld. Rond 1600 lagen er circa honderd haringschepen in de poort.

Met de komst van de Industriële Revolutie en de grote stoomschepen veranderden havens volledig, zo ook die van Rotterdam. Er waren grote machines als stoomkranen en ruimtes voor wasplaatsen nodig en daardoor werden de havens steeds groter. Tijdens dit symposium ging het om allerlei soorten havensteden en de betekenis daarvan. Dr. Enric Ucelay–Da Cal gaf een introductie over wat een havenstad precies inhoudt in historisch perspectief. Hij vertelde dat er vroeger geen grote portcities nodig waren, omdat elke boot genoeg had aan een goed strand. In de 19e eeuw werden de stoomschepen ontwikkeld en werden de faciliteiten die een havenstad vandaag de dag kent erg belangrijk.

Van een vieze plek tot the place to be

“Als we aan een havenstad van ‘vroeger’ denken, zien we een vooral een smerige plek voor ons. De mensen die er woonden en werkten waren aan lagerwal geraken en vies, net als de schepen en boten. Tegenwoordig vind je schitterende design havens zoals in Dubai,” aldus professor Ucelay-Da Cal. Een haven is door de jaren heen enorm veranderd en heeft meerdere betekenissen gehad, dus de vraag ‘wat is een havenstad’ kon op dit congres niet direct worden beantwoord.

In de Tweede Wereldoorlog is bijna de helft van de Rotterdamse haven verwoest. Om de economie op weg te helpen, kwam de haven op de prioriteitenlijst en werd er besloten uit te breiden. De Europoort werd gebouwd om ruimte te kunnen bieden aan grote aardolie mammoettankers en de Maasvlakte werd in 1970 aangelegd, omdat steeds meer bedrijven zich dichtbij de zee wilden vestigen. Op dit moment is de Rotterdamse haven de grootste haven- en industriecomplex van Europa.