Geschiedenis van Libië

Nederlanders die zich in Libië bevinden zijn op 27 juli 2014 dringend gevraagd te vertrekken uit het door oorlog geteisterde land door het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Libië werd in 1951 uitgeroepen tot een onafhankelijk koninkrijk, om in 1969 te verworden tot een republiek onder dictator Khadaffi. Sinds de Libische Burgeroorlog in 2011 begon en de oud-leider Khadaffi werd afgezet blijft het onrustig in het Noord-Afrikaanse land.

Libië in wording

De landsgrenzen van het hedendaagse Libië werden pas in 1912 vastgelegd, toen de Italianen een kolonie vormden van drie voorheen Ottomaanse provincies. De provincies Cyrenaica, Tripolitanië en Fezzan werden samengevoegd tot één land, genaamd Italiaans Noord-Afrika. In 1934 werd het land Libië genoemd, een Grieks woord voor Noord-Afrika. Al gedurende het Interbellum waren er geluiden voor onafhankelijkheid en werd er meer verzet getoond tegen de Italiaanse kolonisator. Toen het fascistische Italië tijdens de Tweede Wereldoorlog partij voor de Duitsers koos schaarden de lokale Libische leiders, de Senussi, zich aan de zijde van de geallieerden.

Libië wordt onafhankelijk

Na de Tweede Wereldoorlog vielen de provincies Tripolitanië en Cyrenaica tijdelijk in handen van de Britten en kreeg Frankrijk de provincie Fezzan tot een definitief besluit zou worden genomen over de toekomst van Libië. Dit besluit komt enige jaren later, want op 24 december 1951 wordt Libië uitgeroepen tot een onafhankelijke staat. De oud-Senussi leider Mohammed Idris werd benoemd tot koning van het nieuwe koninkrijk.

Het koninkrijk Libië

Idris was van de oude stempel en had weinig op met democratie. In eerste instantie moest de jonge staat het vooral hebben van internationale hulp om de groeiende armoede te gaan, maar dit veranderde in 1959. Dat jaar werd ontdekt dat Libië zeer rijk is aan oliereserves. Binnen de kortste keren stroomde de staatskas vol en veranderde Libië van een armoedig woestijngebied in een welvarend Afrikaans land. Toch groeide de ontevredenheid onder koning Idris, aangezien snel duidelijk was geworden dat de nieuw verwonnen rijkdom van Libië niet eerlijk over de bevolking werd verdeeld.

Coup onder leiding van Khadaffi

Na bijna twintig jaar koningschap werd Idris in 1969 afgezet als koning van Libië na een coup van het leger. Onder het vaandel van de Libische Revolutie pleegden een kleine groep officieren de coup op 1 september 1969, terwijl Idris zelf op reis was in Turkije. De leider van de geweldloze coup was de, toen nog maar 27 jarige, Moammar al-Khadaffi. Khadaffi riep zichzelf uit tot leider van de nieuwe Libische republiek. In de jaren die volgen ontpopte hij zich als één van de meest excentrieke dictators uit de geschiedenis.

Khadaffi’s regime

Khadaffi’s regime was hard. In 1973 besloot hij bestaande wetten op te schorten en de islamitische wetgeving, de sharia, in te voeren. Hij creëerde een zeer uitgebreid surveillancesysteem, waarbij ambtenaren en burgers elkaar en instituties in de gaten hielden om te kijken of deze zich wel aan de wet hielden. Dissidenten werden zonder pardon en veelal in de openbaarheid terecht gesteld. Ook kreeg Khadaffi veel kritiek van de internationale gemeenschap door zijn bemoeienis en steun aan diverse conflicten buiten de eigen landsgrenzen, zoals in Egypte en Tsjaad. De verkregen rijkdom door de olievoorraad werd door Khadaffi bovendien gebruikt om verschillende groeperingen te financieren en te voorzien van wapens zoals de IRA, de Black Panther en extremistische Palestijnse groepen.

Libië onttrekt zich aan de internationale gemeenschap

In 1988 ontplofte een Pam Am vlucht boven de Schotse plaats Lockerbie en werden er twee Libiërs aangewezen als verdachten van deze terreurdaad. Khadaffi weigerde mee te werken met het onderzoek en de uitlevering van de verdachten en dit leverde Libië VN-sancties op. Libië sloot zich steeds meer af van de internationale gemeenschap. Gedurende Khadaffi’s bewind had hij bovendien meerdere etnische minderheden, zoals Italianen, Joden en Palestijnen, het land uitgezet. Met weinig contacten op internationaal gebied werd Libië een steeds geïsoleerder gebied tegen het einde van de twintigste eeuw. Pas rond het millennium besloot Khadaffi mee te werken in het VN-onderzoek naar de Lockerbie-ramp en werden de sancties opgeheven.

Arabische Lente

Alhoewel er al langere tijd tegengeluiden waren tegen Khadaffi’s regime barstte de bom pas in 2011. Nadat de Arabische Lente in Egypte en Tunesië vruchten had afgeworpen voor de opstandelingen, begon de Libische opstand op 17 februari 2011. Na zes maanden van talloze demonstraties, bloed verspillen en gevechten tussen het regeringsleger en de opstandelingen werd Khadaffi na tweeënveertig jaar aan de macht te zijn geweest ontzet uit zijn ambt. In oktober 2011 claimde de grootste oppositiepartij, die de Nationale Overgangsraad vormde, dat Libië bevrijd was van de dictatuur en dat het een pluriforme democratie zou worden. Op 20 oktober 2011 werd Khadaffi door een rebel doodgeschoten.

Aanhoudende onrust Libië

De missie van de Nationale Overgangsraad bleek makkelijker gezegd dan gedaan. In juli 2012 werden er voor het eerst sinds decennia democratische verkiezingen gehouden in Libië waarna de Nationale Overgangsraad op 8 augustus 2012 de macht overdroeg aan het nieuw gekozen congres. Tot nu toe is het de Libische autoriteiten niet gelukt om eensgezind en daadkrachtig op te treden. Constante problemen tussen nationalisten en islamitische strijders en talloze gewapende groeperingen die de macht over het land willen maken het onmogelijk om orde op zaken te stellen.