Adidas en Puma: twee broers, twee fabrieken, één stad

Het starten van een familiebedrijf kan behoorlijk gevaarlijk zijn. Dit ondervonden de broers Adolf (Adi) (3 november 1900 – 6 september 1978) en Rudolf Dassler (26 maart 1898 – 27 oktober 1974) aan den lijve. Beiden waren oprichter van een van de twee belangrijkste sportkledingmerken ter wereld. Adi was de oprichter van het merk Adidas en Rudolf richtte op zijn beurt het bedrijf Puma op. Deze schoenenfabrieken waren echter het resultaat van een furieuze broederstrijd.

De eerste schoenfabriek

Adolf Dassler was vlak na de Eerste Wereldoorlog begonnen met het maken van schoenen in het plaatsje Herzogenaurach te Beijeren. Gebruik makend van het washok van zijn ouders en met steun van een plaatselijke smid, die voor hem de noppen maakte, wist Adi al snel een goed lopend bedrijfje van zijn schoenfabriekje te maken. In 1924 voegde zijn twee jaar oudere broer, Rudolf, zich bij hem. Samen startten zij toen de Gebrüder Dassler Schuhfabrik. Omdat beide broers vrij verschillende karakters hadden, vulden zij elkaar aanvankelijk zeer goed aan. Adi was meer de ambachtsman die zich vast kon bijten in het produceren en ontwerpen van schoenen, terwijl Rudolf zich prettiger voelde als hij mensen hun schoenen wist te verkopen. Dat het goed ging met het bedrijf bleek in 1936. De hardloper Jesse Owens droeg tijdens de Olympische spelen van dat jaar schoenen van de Dassler Schuhfrabrik. Daarmee won hij vier gouden medailles – een heuse topprestatie.

De breuk tussen Adi en Rudolf

Na de Tweede Wereldoorlog verbrokkelde de broederlijke band die beide broers met elkaar hadden. De werkelijke reden is nooit bekend geworden, maar het kan te maken hebben gehad met gebeurtenissen tijdens de oorlog. Beide broers waren lid geworden van de Nazi Partij, maar Rudolf was altijd meer begaan geweest met de partijbeginselen dan Adi. Toen beiden in 1943 tijdens een aanval van geallieerden in dezelfde schuilkelder plaatsnamen, riep Adi tijdens het binnenstappen iets over de vervelende geallieerden. Rudolf dacht echter dat dit voor hem bedoeld was. Toen Rudolf later werd opgepakt door de Amerikanen, die hem verdachten lid te zijn van de SS, dacht hij daarom ook dat zijn jongere broer hier achter zat. Ook verhalen dat hun beide vrouwen achter de breuk zaten doen de ronde. Feit blijft dat beiden overeenkwamen om in 1948 niet meer samen verder te gaan. Op 18 augustus 1949 richtte Adi daarom een nieuwe fabriek op, die hij de Adi Dassler Adidas Sportschuhfabrik noemde. Rudolf was toen al een eigen schoenenfabriek begonnen aan de andere kant van de stad, die hij aanvankelijk Ruda noemde, naar de eerste twee letters van zijn achternaam. In datzelfde jaar veranderde hij de naam echter nog naar Puma Schuhfabrik Rudolf Dassler.

Opsplitsing

Door de vete tussen beide broers werd ook de stad bijna onzichtbaar ingedeeld in twee kampen. Sommige winkeliers bleken bijvoorbeeld niet bereid werknemers van Adidas te helpen, omdat zij zich bij het kamp van Puma hadden geschaard. Ook de twee voetbalteams in de stad droegen gescheiden kleding. Bij ASV Herzogenaurach droeg men de kleding met drie strepen van Adidas en bij FC Herzogenaurach mochten alleen Pumaschoenen gedragen worden.Ook buiten de stad werd de ruzie van de broers uitgevochten. Toen de Duitse sprinter Armin Hary, die op Pumaschoenen liep, na het winnen van goud bij de Spelen van 1960 in Adidas tenue de medailleceremonie betrad besloot Adi de man te verbieden ooit nog Adidas kleding te dragen. De broers hebben hun ruzie tijdens hun leven nooit bijgepraat. Ondanks dat ze uiteindelijk op dezelfde begraafplaats werden begraven, liggen ze daar ook zo ver mogelijk bij elkaar vandaan als mogelijk. Pas in 2009 werd de ruzie tussen beide delen van de familie bijgelegd met een vriendschappelijke voetbalwedstrijd tussen personeel van Adidas en personeel van Puma.  

Geschiedenis Magazine heeft een Maand van de Geschiedenis-special, die vanaf 10 oktober te koop is. Kijk hier