Maria Theresia van Spanje en Lodewijk XIV, een verstandshuwelijk

Vorsten trouwen tegenwoordig ook met iemand waar ze een goed gevoel bij krijgen. Hij of zij hoeft daarbij ook niet meer per se van adel te zijn. In de vroegmoderne tijd was dit wel anders. Huwelijken werden vaak gesloten om een bondgenootschap te verzegelen. Dat het moeilijk kon zijn om vriendschappelijk met elkaar om te gaan ondervonden ook de Franse koning Lodewijk XIV en Maria Theresia van Spanje, die in 1660 met elkaar moesten trouwen.

De Frans-Spaanse Oorlog

De trouwplechtigheid vond plaats vlak na de Vrede van de Pyreneeën die werd gesloten aan het eind van de Frans-Spaanse Oorlog. Frankrijk dat zich zowel ten noorden als ten zuiden van het koninkrijk omsingeld zag door het machtige Habsburgse rijk van Philips IV, was hier aan in 1635 begonnen. Lodewijk XIV zag de macht van Philips immers graag verkleind worden. In 1655 sloot Engeland zich bij de Fransen aan, omdat het land graag de overzeese gebieden die Spanje in bezit had wilde koloniseren. Tegen deze twee grootmachten was Spanje niet opgewassen en Pilips IV moest al gauw de overgave tekenen. Spanje moest vervolgens veel gebieden af staan aan Frankrijk, maar om aan te tonen dat de landen weer vriendschappelijk met elkaar om zouden gaan zag Lodewijk XIV zich gedwongen een huwelijk te sluiten met de dochter van de Spaanse koning en volle nicht Maria Theresia van Spanje.

Maria Mancini

Lodewijk had eigenlijk met het nichtje van kardinaal Mazarin, Maria Mancini, willen trouwen. Maria Mancini was in 1655 naar het hof gekomen om inderdaad eventueel een huwelijk aan te gaan en werd hiervoor dan ook onderwezen. Lodewijk XIV en Maria konden het goed met elkaar vinden. De kardinaal en de moeder van Lodewijk stonden een huwelijk echter niet toe, omdat de koning zich – mogelijk onder invloed van Maria – te ver van beiden begon te distantiëren. Na Lodewijks huwelijk moest Maria Mancini het Franse hof verlaten.

Toneelspel

Het huwelijk tussen Lodewijk XIV en Maria Theresia bleek een echte schijnvriendschap. Lodewijk had verschillende maîtresses waar hij niet alleen veel kinderen mee had, maar ook nog eens openlijk mee omging. Maria Theresia besteedde echter geen aandacht aan Lodewijks uitspattingen en bleef zich altijd even vriendelijk gedragen alsof er nooit wat aan de hand was. Lodewijk deed hetzelfde, want hij at wel met haar, sliep met haar en praatte met haar alsof zijn maîtresses niet bestonden. Ze kregen samen uiteindelijk toch nog zes kinderen.

Lichte verbetering

Op aandringen van een van zijn maîtresses, de zeer religieuze Madame de Maintenon, besteedde Lodewijk later in het huwelijk wel meer aandacht aan zijn vrouw. Hoewel hij haar eigenlijk niet slim genoeg vond voor staatszaken benoemde hij haar wel kortstondig tot Regentes van de Zuidelijke Nederlanden. Ondanks dat Maria Theresia aanspraak op de Spaanse troon had afgezworen beweerde Lodewijk hier namelijk wel recht op te hebben, omdat de bruidsschat volgens hem nooit was betaald. Tussen 1667 en 1668 toen Lodewijk de Zuidelijke Nederlanden aanviel, was de vriendschap tussen Spanje dus al weer over. In 1683 stierf Maria Theresia aan een goedaardige maar slecht verzorgde tumor onder haar arm. Op haar sterfbed zou ze het volgende gezegd hebben: “Sinds ik koningin ben geweest, ben ik slechts één dag gelukkig geweest.” Lodewijk zou heel pragmatisch gemeld hebben dat haar overlijden de eerste keer was dat ze hem tot last was geweest. Ondanks dat binnen het gedwongen huwelijk dus wel sprake was van enige weerzin, was er geen sprake van hevige haat of nijd.   Geschiedenis Magazine heeft een Maand van de Geschiedenis-special, die vanaf 10 oktober te koop is. Kijk hier