Strijd tegen de Perzen: de Ionische Opstand

Veel mensen zijn, onder andere door actiefilms als ‘300’ en ‘300:Rise of an Empire’, bekend met de Perzische invasies van Griekenland tussen 492 en 479 v. Chr. Minder bekend zijn de gebeurtenissen die voorafgingen aan deze invasies, zoals de Ionische Opstand, die misschien beter gezien kunnen worden als Perzische strafexpedities gericht tegen Athene en Eritrea. Wat was de oorzaak van de Perzische aanvallen op Griekenland?

Het Perzische Rijk onder Darius

Het Perzische Rijk kende een enorme omvang. Het bestond uit een groot aantal verschillende volkeren, loyaal aan de Perzische koning Darius I (522 v.Chr-486 v.Chr). Het rijk was opgedeeld in provincies die geleid werden door satrapen, aangesteld door de koning. Deze provincies betaalden een tribuut aan de koning. Met dit geld werd bijvoorbeeld gewerkt aan infrastructuur: wegen, irrigatiesystemen, etc. Ook gebruikte koning Darius I het geld om een vloot op te bouwen. Eerdere koningen van het Perzische Rijk kregen de titel Shah (koning). Voor Darius was dit niet genoeg. Zijn rijk had meer nodig dan een koning, Darius kreeg dan ook de titel Shahanshah, koning der koningen.

Griekse gebieden onder Perzische heerschappij

Ook Griekse gebieden werden onderworpen aan Perzische heerschappij. Griekse kolonisten hadden zich lange tijd gevestigd aan vooral de westkust van Anatolië, het huidige Turkije. Dit gebied stond bekend als Ionië. De Griekse steden in dit gebied werden rond 550 voor Christus veroverd door de Perzen onder Cyrus I en kregen Perzische heersers aangesteld, tirannen. Deze waren weinig populair onder de Griekse bevolking van het gebied.

De Ionische Opstand

Interessant genoeg was de directe aanleiding voor de Ionische Opstand een mislukte invasie van Aristagoras, de tiran van de stad Miletus, op Naxos. Hij vreesde gestraft te worden door Darius en besloot een algehele opstand aan te wakkeren. Zijn boodschap aan de Grieken, het afzetten van de Perzische tirannen, kon rekenen op grote bijval.

Athene en Eritrea

De Griekse opstandelingen uit Ionië zochten naar versterking: het opnemen tegen de volle kracht van het Perzische Rijk was geen gemakkelijke zaak. De Spartaanse koning Cleomenes weigerde hulp. De stadstaten Athene en Eritrea daarentegen stuurden schepen en soldaten om de Ioniërs te helpen in hun strijd. Deze troepen voegden zich bij de Ioniërs en rukten op naar Sardis, thuis van de Perzische satraap van deze regio. De Perzen slaagden erin de citadel te beschermen tegen Griekse aanvallen, waarna de Grieken de stad compleet platbranden en zich terugtrokken richting eigen gebied. Perzische en Griekse troepen raakten slaags bij Ephesus, waar de Perzen het grootste deel van het Griekse leger wisten te vernietigen.

In het defensief

Vanaf dit moment waren de Griekse opstandelingen en hun bondgenoten in het defensief gedrongen. Hoewel een Perzisch leger nabij Caria in een hinderlaag liep en bijna geheel afgeslacht werd, behielden de Perzen het initiatief. In 494 voor Christus, vijf jaar na het begin van de Ionische opstand, wisten de Perzen na het vernietigen van de Griekse vloot bij Lade de stad Miletus, het hart van de opstand, in te nemen. Orde in het Ionische gebied werd vervolgens snel hersteld door de Perzen.

Perzische Represailles

Darius was echter niet te spreken over de steun die vooral Athene verleend had aan de Ionische opstandelingen. Volgens Herodotus droeg Darius een bediende op om hem elke dag tijdens de maaltijd drie keer te vertellen: ‘Meester, denk aan de Athenen.’ Darius zou Athene niet vergeten, en in 492 v. Chr begon de eerste Perzische invasie van Griekenland. In 479 v. Chr eindigde de tweede Perzische invasie van Griekenland na de slag bij Plataea..

Leestip:

Alexander en Darius – De Macedoniër in de spiegel van het Nabije Oosten
Redactie: Diederik Burgersdijk, Wouter Henkelman en Willemijn Waal
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087043834
Prijs: €25,–

Bestel Alexander en Darius