Watersnood van 1784

Gelderland 1784 - “Het water bruischte geweldig aan op de Stad, en brak den Dijk bij de Hunerpoort”. In de Kroniek van Nijmegen staat de Watersnood van 1784, die gedurende februari en maart van dat jaar Gelderland trof, uitgebreid beschreven. Op 19 maart 1784 braken de dijken bij Haalderen, waarna vrijwel het hele dorp door het water werd weggevaagd.

De bevroren Waal

Als gevolg van een zeer strenge winter was de rivier de Waal in het voorjaar van 1784 veranderd in één grote ijsvlakte. Met name in de omgeving van Nijmegen was de rivier gedurende december en januari volledig bevroren. Halverwege februari vond er echter in Noord-Europa een scherpe temperatuursstijging plaats. Dit resulteerde in hevige regenbuien en een grote hoeveelheid smeltwater uit de Duitse bergen, waardoor het peil van de Waal snel steeg.

Doorbraak van de Waalse dijken

Op 27 februari 1784 brak ook het ijs in Nijmegen los. Iets verder stroomafwaarts, bij het dorpje Druten, zat de rivier echter nog muurvast. Achter deze ijsdam begonnen de brokken ijs en het smeltwater zich daarom in rap tempo op te hopen. In een poging om een ramp te voorkomen probeerde de lokale bevolking nog snel de dijken te verhogen. Zij maakten hierbij gebruik van allerlei materialen, waaronder mest dat aangeleverd werd door de boeren. Het mocht allemaal echter niet baten en na verloop van tijd braken de dijken langs de Waal op maar liefst elf plaatsen door. Ook Nijmegen liep onder water en de onderste muurtoren van het Valkhof stortte in.

Opnieuw een overstroming

Hiermee was de watersnood echter nog niet voorbij, want enkele weken later ging het opnieuw mis. Op 19 maart begaven de dijken het bij het dorpje Haalderen, enkele kilometers stroomopwaarts ten opzichte van Nijmegen. De inwoners werden volledig verrast en ongeveer vijftien van hen kwamen om het leven. Haalderen zelf werd door het water bijna volledig van de kaart geveegd. Ook de kastelen van Ooij, Lent en Persingen gingen uiteindelijk verloren als gevolg van de watersnood.