De geschiedenis van de Oostvaardersplassen

In maart 2018 besloot het Staatsbosbeheer de grote grazers in de Oostvaardersplassen bij te voeren. Eigenlijk wil het Staatsbosbeheer de natuur zoveel mogelijk z’n gang laten gaan, maar door maatschappelijke onrust over de benarde omstandigheden van de dieren was het beheer genoodzaakt om toch in te grijpen. Het natuurgebied bestaat nog niet lang, maar is al vaak in het nieuws gekomen. Hoe ziet de korte geschiedenis van de Oostvaardersplassen eruit?

Ontstaan van een moeraslandschap

In 1918 werd de Zuiderzeewet opgesteld die het plan bevatte van een aanlegging van vier nieuwe polders. Uiteindelijk werden er drie polders geheel drooggelegd: de Noordoostpolder (1942), Oostelijk Flevoland (1957) en Zuidelijk Flevoland (1968). Een gedeelte van de Zuidelijk Flevoland was bestemd voor een industriegebied, maar na de droogmaling bleef het gebied ongebruikt. Hierdoor kreeg de natuur vrij spel en transformeerde de regio in een afwisselend moeraslandschap.

Benoemd tot natuurgebied

Na vier jaar dreigde het gebied te verdrogen door landbouwontginningen aan de rand van het moerasgebied. Actiegroepen en enkele biologen protesteerden tegen deze ontwikkeling en streden voor het behoud van het plassenlandschap. Het verzet behaalde succes; in 1974 werden de Oostvaardersplassen benoemd tot ‘tijdelijk natuurgebied’ en om verdere verdroging tegen te gaan werd in 1975 een kade aangelegd. De Oostvaardersplassen waren voortaan een beschermd gebied van zo’n 3600 hectare.

Vogelrijkdom

Het Staatsbosbeheer deed er alles aan om optimale omstandigheden te creëren voor alle vogelsoorten in het gebied. Met pompen werden de waterstanden gestuurd om zo de juiste waterpeilen in te stellen in de zomer en de winter. Talrijke vogelsoorten hebben zich hierdoor genesteld in de Oostvaardersplassen, waaronder de steltloper, de roerdomp en het zeldzame baardmannetje. Ook voor aalscholvers, lepelaars en zilverreigers is het een belangrijk broedgebied. In 2006 keerde zelfs de zeearend hier terug als broedvogel in Nederland.

De introductie van de grote grazers

In 1982 werd er bijna 2000 hectare aan het natuurgebied toegevoegd door aangrenzende gebieden van de landbouw te onttrekken. In 1983 werden in deze droge randzone 32 heckrunderen geïntroduceerd en een jaar later nog eens 20 konikspaarden. De dieren werden er geplaatst om te voorkomen dat het gebied overwoekerd zou raken.

Wilde dieren bijvoeren?

De grazerspopulatie in de Oostvaardersplassen nam begin 21e eeuw enorm toe. In oktober 2017 leefden er ongeveer 5230 grote grazers in het gebied. In de daaropvolgende winter zijn er echter bijna 3000 dieren doodgegaan, waarvan een groot deel is afgeschoten. De dieren hadden tijdens de winter te kampen met voedselgebrek. Op 1 maart 2018 besloot het Staatsbosbeheer de dieren bij te voederen, onder druk van een groep actievoerders. Ook probeerden demonstranten begin april de dieren zelf bij te voeren, vijf mensen werden hierbij gearresteerd. Of het verstandig is om de dieren bij te voeren is nog steeds een verhitte discussie waar de meningen sterk over verschillen. Ook gaan er stemmen om de grote grazers uit het gebied te halen.