Iraanse windtorens brachten verkoeling

Luchtventilatie circuleerde al duizenden jaren door de woonkamers in Iran. De oude Perzen verrijkten de wereld tweeduizend jaar voor het begin van de Christelijke jaartelling reeds met airconditioning. Het Iraanse idee was een windtoren, of badgir.

Aangename koelte in de Iraanse woonvertrekken

Dit gebouw was een hoge stenen toren met meerdere openingen aan de bovenkant. De wind suisde door de openingen tegen de wanden binnen de toren en vloog vervolgens naar beneden. Hier kwam de afgekoelde wind de woonvertrekken in, tot genoegen van de bewoners. Luchtventilatie voelde niet alleen aangenaam, de verversing van lucht verdreef tevens gevoelens van vermoeidheid en lusteloosheid. Zeker bij hoge temperaturen betekende frisse lucht een voorwaarde voor verhoogde arbeidsproductiviteit.

De beroemde windtorens van het Golestan paleis

Misschien wel de beroemdste windtorens van Iran werden gebouwd onder het bewind van Sjah Fatiḥ Ali Kadjar die regeerde van 1797 tot 1834. De sjah zag toe op de renovatie en uitbouw van het Golestan paleis in Teheran. Dit historische gebouw diende sinds zijn bouw in de zestiende eeuw als regeringcentrum van de politieke leiders van Iran.

Luchtverfrissing van alle kanten

De windtorens van het paleis waren zo neergezet dat zij de winden van alle kanten konden opvangen. De luchtvlaag kreeg door ingebouwde sluizen in de torens extra vaart en koelde daardoor nog meer af. De afgekoelde lucht stroomde zo de kamers van het paleis binnen. Ondertussen zorgde een ondergronds waterkoelingsysteem, of qanat, ervoor dat ook de vloeren op aangename temperatuur kwamen.

Moderne airco in Iraanse regeringsgebouwen

Bijzonder aan de windtorens van het Golestan paleis is de fraaie stijl waarin ze zijn gebouwd. Om niet uit de toon te vallen bij de architectonische pracht van het paleis, waren de windtorens met ivoor ingelegd. Ondanks de pracht van het paleis heeft het gebouw zijn administratieve functie verloren. Het Golestan paleis dient tegenwoordig als museum. Ook de windtorens zijn niet meer in gebruik. De huidige leider van Iran Hasan Rohani verkoelt zijn werkvertrek vandaag de dag met een ventilatierooster dat is aangesloten op moderne airconditioning.