Chuck Yeager (1923-2020) ging als eerste sneller dan het geluid

De Amerikaanse gevechtspiloot en luchtvaartpionier Chuck Yeager is op 97-jarige leeftijd overleden. Yeager was de eerste mens die door de geluidsbarrière brak in 1947. Later zou hij in zijn memoires toegeven: ‘Na alle hooggespannen verwachtingen viel het eigenlijk best tegen.’ Wie was Yeager? En waarom was hij teleurgesteld?

Yeager wordt gezien als een van de grootste piloten in de Amerikaanse geschiedenis. Op 14 oktober 1947, twee jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog vloog hij in het experimentele Bell X-1 toestel met een snelheid van meer dan 1.065 kilometer per uur op een hoogte van ruim 12 kilometer en brak hij als eerste mens door de geluidsbarrière. Het toestel werd boven de Amerikaanse Mojavewoestijn losgelaten uit de buik van een B-29-bommenwerper, waarna het toestel de straalmotoren startte en op eigen kracht verder vloog. Er bestaan beweringen dat piloten al eerder door de geluidsbarrière zijn gebroken, maar dit gebeurde dan wel tijdens duikvluchten. Yeager was in ieder geval de eerste die - geregistreerd - in horizontale vlucht de barrière doorbrak.

De testvlucht

Zodra Yeager de straalmotoren startte, werd hij heftig door elkaar geschud in zijn stoel. Hij realiseerde zich dat er nu geen weg meer terug was en dacht dat hij de volledige controle over het toestel voorgoed was kwijtgeraakt. Yeager dacht dat zijn einde nabij was. Plotseling hield het vliegtuig op met schudden. Yeager was zojuist de befaamde barrière doorbroken, die wetenschappers honderden jaren bezig had gehouden. Die nacht zou hij in zijn dagboek schrijven ‘Ik was bijna teleurgesteld dat er niks gebeurd is!’ Later zou hij in een interview dit nog eens beamen door te zeggen ‘Ik was een soort van teleurgesteld dat het niet explodeerde, maar wel blij dat dat niet gebeurde.’ Sommige wetenschappers verwachtten namelijk dat een vliegtuig zich te pletter zou vliegen tegen de golffront, die gecreëerd wordt aan de voorkant van een toestel bij het benaderen van geluidssnelheid.

De legendarische piloot kon terugkijken op een glansrijke carriere. Hij diende van 1941 tot zijn pensioen in 1975 in de Amerikaanse krijgsmacht en heeft tijdens zijn loopbaan meerdere snelheidsrecords verbroken en onderscheidingen van Amerikaanse presidenten ontvangen.

De Bell X-1 was een experimenteel vliegtuig waarmee de Amerikaanse luchtmacht straalmotoren wilde testen die genoeg vermogen hadden om de geluidsbarrière te doorbreken. Straalmotoren bestonden al, maar hadden nog niet het vermogen om dat te kunnen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Korte geschiedenis van de straalmotor

De Aeolipile, een stoommachine uit de eerste eeuw na Christus, wordt gezien als eerste voorloper van de straalmotor, omdat de Aeolipile het eerste apparaat is dat straalaandrijving gebruikt. Het motortje bestond uit een luchtdichte kamer die opgewarmd werd, waardoor warme lucht via twee buisjes kon ontsnappen. Hierdoor ging het apparaat draaien. Er was destijds nog geen praktisch nut voor deze uitvinding bekend.

In 1633 maakte de Ottomaanse Lagari Hasan Çelebi voor het eerst een raketaangedreven vlucht. Hij had zeven raketten, gevuld met in totaal 60 kilo buskruit. vastgemaakt aan twee vleugels en steeg vervolgens van het dak van het Topkapıpaleis in Istanbul op. Hij slaagde erin om veilig in zee te landen. Helaas was deze raketaandrijving te onvoorspelbaar om van enig nut te zijn. Wel kreeg Çelebi een eretitel binnen het Ottomaanse leger.

Het echte werk begon pas in de twintigste eeuw. Dr. Hans von Ohain en Frank Whittle worden beiden onafhankelijk gezien als uitvinders van de straalmotor. Ze kwamen rond dezelfde tijd met hun prototype, terwijl ze geen weet van elkaars onderzoek hadden. Whittle kwam als eerste met een patent voor zijn motor in 1930, terwijl von Ohain pas in 1936 zijn uitvinding patenteerde. Het was echter von Ohains motor die voor het eerst daadwerkelijk een vliegtuig van de grond kreeg in 1939, terwijl die van Whittle pas in 1941 voor het eerst opsteeg. Veel van de toestellen van de motoren van de Amerikaanse luchtmacht zijn gebaseerd op het prototype van Whittle.

Uit de uitvinding van Whittle kwam dus onder andere het Bell X-1 toestel voort waarmee Yeager zijn beroemde vlucht maakte. De experimentele straaljagers die door de luchtmacht ontwikkeld werden voor Yeager en andere testpiloten, legden overigens ook de basis voor het ontstaan van NASA.

Bronnen: CBC, National Aviation, NOS, Nu, ThoughtCo.