De historie van het grafische vak

Aangezien de behoefte aan gedrukte teksten en beelden alsmaar toeneemt, hebben ontwerpers van grafisch drukwerk vrijwel altijd wel wat te doen. Maar waar komt de grafische industrie precies vandaan?

Overbrengen van informatie

De kern van grafische vormgeving, het overbrengen van informatie, gaat terug tot de tijd dat er grottekeningen werden gemaakt. Maar grafische ontwerpers hebben het ontstaan van hun beroep specifieker te danken aan de brede behoefte aan informatie in de vorm van gedrukte teksten en beelden.

Deze behoefte ontwikkelde zich voornamelijk in de Middeleeuwen en neemt alleen maar toe door de groeiende wereldbevolking, de voortschrijdende alfabetisering en de steeds intensievere en snellere contacten tussen steeds meer gebieden.

Van houtgravures tot ansichtkaarten: ontwikkelingen sinds de vijftiende eeuw

De oudste voorbeelden van grafische vormgeving dateren uit de vijftiende eeuw en zijn terug te vinden in de vorm van houtsneden en gravures. Zo zijn er uit die tijd een Duits gegraveerd kaartspel en enkele blokboeken bewaard gebleven. Voor een blokboek sneed men een illustratie en de bijbehorende tekst per pagina uit een enkel blok hout.

De producten die gebruik maakten van grafische vormgeving werden in de loop der tijd steeds diverser. Zo begonnen grafische vormgevers in de zestiende eeuw ook labels voor verpakkingen te drukken, vervaardigden ze in de zeventiende eeuw papiergeld en de eerste kranten en drukten ze in de achttiende eeuw visitekaartjes voor de aristocratie.

In de negentiende eeuw werd grafische vormgeving op grote schaal mogelijk gemaakt door nieuwe technische vindingen, zoals de lithografie en de mechanische snelpers. Grafische vormgevers begonnen verpakkingen, folders, reclame, briefkaarten en ansichtkaarten met postzegels te maken.

Grafische ontwerpers

Grafische vormgeving werd voor het als eerst als zodanig genoemd door William Addison Dwiggins in 1922. Destijds werden de beroepen “drukker”, “typograaf”, “schrijver”, “graficus” en “ontwerper” vaak nog vervuld door één en dezelfde persoon. In de loop van de twintigste eeuw ontwikkelden de meeste van deze beroepen zich tot een eigen specialisme. Grafische vormgeving werd na de Tweede Wereldoorlog een aparte discipline met een specifieke opleiding.

Tegenwoordig bepalen grafische ontwerpers de vormgeving van een product, waaronder de indeling, de typografie, het kleurgebruik en de illustraties en foto’s van of bij het product. Grafische ontwerpers werken vaak bij (online) marketing- en reclamebureaus, uitgeverijen en drukkerijen, zoals Drukland.be. Anderen werken als zelfstandig ondernemer voor verschillende opdrachtgevers.

BRONNEN

• DBNL.org: Gekanaliseerde innovatiestromen: het ‘grafisch systeem’ in Nederland, 1950-2000
• Kunstbus.nl: Grafische vormgeving
• Wikipedia.org: Grafische vormgeving

AFBEELDINGEN

• Een houtgravure van Israhel van Meckenem, ca. 1480-1490 [Public domain], via Wikimedia Commons