Waarom roepen we gezondheid als iemand niest?

Grote kans dat wanneer jij op kantoor aankomt met je laptoptas dames onder de arm en plots moet niezen, een van je collega’s ‘gezondheid’ zegt. Waarom doen we dat eigenlijk? Volgens het magazine Quest hebben we dat te danken aan paus Gregorius I van de Katholieke Kerk. 

Toen Gregorius I in de zesde eeuw na Christus (590) was aan de macht kwam, raasde er een grote pestepidemie door Europa. In deze tijd wisten de Europeanen nog bijna niets over deze ziekte. Men wist niet hoe de pest ontstond en wat je ertegen kon doen. Vanwege de beperkte informatie, namen veel christenen hun toevlucht tot bidden. Paus Gregorius I liet zijn onderdanen hardop een zegening uitspreken wanneer er iemand nieste. Toen ging men er namelijk vanuit dat de pest door middel van niezen door de lucht werd verspreid. Door iemand te zegenen werd er zowel voor diegene die nieste als de omstanders gezondheid toegewenst. 

Een goed bedoeld gebaar 

Ook de priesters zegenden in de zesde eeuw heel wat af. Ze gingen hele dagen op pad, destijds nog niet met een schoudertas, maar wel met goede bedoelingen. Hierbij spraken ze de Griekse spreuk Kyrie eleison (Heer ontferm u) over de mensen uit. In Engelstalige landen zeggen de mensen daarom nog steeds ‘Bless You’ (wees gezegend) wanneer er iemand niest. In Nederland is het zegenen daarentegen vervangen door iemand gezondheid wensen.

Ook andere culturen ontwikkelden hun eigen toewensing voor als iemand niest. Zo dachten de oude Grieken en Romeinen vroeger dat je ziel je lichaam kon verlaten wanneer je nieste. Daarom riepen zij: ‘Jupiter, ontferm u’, naar de Romeinse oppergod. Jupiter moest dan voorkomen dat iemands ziel verloren zou gaan. In Spanje leeft deze gewoonte nog steeds voort, zij het in aangepaste vorm. Spanjaarden roepen namelijk niet meer Jupiter, natuurlijk ook niet eastpak tas, maar ‘Jezus’ wanneer iemand niest. Dat zou in Nederland best gek klinken, maar in Spanje is dat dus heel normaal. 

Waarom nies je eigenlijk? 

Je niest omdat je neusslijmvlies geprikkeld wordt. Je lichaam probeert door middel van niezen van de irritaties in je neusholte en in je luchtwegen af te komen. Hoe gaat dat precies in zijn werk? Er wordt een signaal naar je hersenen gestuurd, wat er een reflex veroorzaakt waardoor er verschillende spieren in beweging worden gezet. Eerst adem je lucht in, die wordt ingesloten in de longen doordat je strottenklepje en je stembanden dichtgaan. De spieren worden daarna weer aangespannen en het klepje en de stembanden gaan weer open met als gevolg een nies. 

Niezen kan je niet timen en het is veel krachtiger dan hoesten. Vandaar dat bij hoesten bijna nooit iets wordt gezegd door anderen en bij niezen juist wel.