14 september jarig, Johan van Oldebarnevelt, Maria Ortiz en Jan Masaryk

‘Mannen, gelooft niet dat ik een landverrader ben, ik heb oprecht en vroom gehandeld, als een goede patriot, en zo zal ik sterven.’ De Nederlandse staatsman van Oldenbarneveldt spreekt deze woorden op het schavot, waar hij op 13 mei 1619 wordt onthoofd. Zijn laatste woorden zijn gericht tegen zijn knecht, die afscheid van hem aan het nemen is. ‘Maak het kort, maak het kort,’ spreekt van Oldenbarnevelt tegen hem.

Een Nederlandse staatsman, een Braziliaanse heldin en een Tsjecho-Slowaakse politicus hebben weinig met elkaar gemeen, behalve hun geboortedatum. Johan van Oldenbarnevelt, Maria Ortiz en Jan Masaryk werden allen op 14 september geboren.

Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619) was een Nederlandse staatsman tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Hij sloot zich in 1572 aan bij Willem van Oranje. Van Oldenbarnevelt klom snel op in de hiërarchie en werd een van zijn vertrouwenspersonen. Na de moord van Willem van Oranje in 1584 ontstond er een machtsvacuüm. De 16-jarige zoon van Willem van Oranje, Maurits, nam de macht over. Van Oldenbarnevelt werd in feite de politieke plaatsvervanger van Maurits, die zich op de militaire zaken ging richten. Deze samenwerking verliep in eerste instantie soepel en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bloeide op. In 1600 werden de eerste scheurtjes zichtbaar. Van Oldenbarnevelt wilde dat Maurits met zijn leger de piraten bij Duinkerken ging bevechten. Maurits was het hier niet mee eens, maar schikte zich naar van Oldenbarnevelt. Bij Nieuwpoort werd zijn leger echter opgewacht door de Spanjaarden en zij wisten ternauwernood de Slag bij Nieuwpoort te winnen. Hiernaast ontstond er een theologisch meningsverschil. Maurits was voorstander van een calvinistische eenheidskerk, terwijl van Oldenbarnevelt voorstander was van verschillende stromingen binnen de kerk. In 1618 pleegde Maurits een staatsgreep. Van Oldenbarnevelt werd op 13 mei onthoofd.

Maria Ortiz (1603-1646) is een Braziliaane heldin die ervoor zorgde dat de invasie van een Nederlandse troepenmacht mislukte. Ze was een dochter van Spaanse immigranten en woonde in Vitoria in Brazilië. Een Nederlandse troepenmacht was bezig met delen van dit gebied te veroveren. In 1625 kwam de Nederlandse kapitein Piet Hein aan bij de stad Vitoria. Piet Hein moest met zijn troepen de heuvel Ladeira do Pelourinho beklimmen om de stad te bereiken. De legende zegt dat Maria Ortiz de Nederlandse troepen zo lang heeft opgehouden, dat de Portugese soldaten zich konden voorbereiden op het gevecht. Zij gooide een pan kokend water over de troepen heen, waarna anderen haar voorbeeld volgden. Er werd met kokend water, stenen en stokken gegooid. Daarnaast begon Maria Ortiz te schreeuwen en met haar armen te zwaaien om de aandacht van de Portugese soldaten te trekken. Ze had een geweer vast en met haar zwaaiende arm vuurde zij per ongeluk een artilleriestuk af waar de  Nederlandse soldaten van schrokken. Dit alles hield de Nederlandse troepen zo lang op dat de Portugese soldaten in staat waren om de Nederlanders te verdrijven. Op 15 mei 1646 overleed zij.

Jan Masaryk (1886-1948) was een Tsjecho-Slowaaks politicus en werd geboren op 14 september 1886. Hij was de zoon van de eerste president van Tsjecho-Slowakije. Na de oprichting van Tsjecho-Slowakije in 1918, werd hij politicus. Toen de Duitsers Tsjecho-Slowakije bezetten in 1939 werd hij minister van Buitenlandse Zaken van de regering in ballingschap. In deze functie sprak hij zijn landgenoten vaak toe via de radio. Na de Tweede Wereldoorlog behield Masaryk deze functie in een regering waar communisten steeds meer de overhand kregen. Masaryk voelde zich niet op zijn gemak bij deze ontwikkeling, maar bleef toch aan als minister. In februari 1948 pleegden communisten  door middel van een staatsgreep definitief de macht. Iets meer dan een maand later, op 10 maart 1948, werd het levenloze lichaam van Masaryk gevonden in de tuin van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens de communistische autoriteiten had hij zelfmoord gepleegd. Volgens anderen was hij vermoord en uit het raam geduwd. Een politieonderzoek uit 2004 bevestigde dat het om moord ging.