16 februari jarig: Jean-Charles Pichegru

“Wat nu?”, zei Pichegru toen hij met zijn leger voor de Nederlandse rivieren stond. Hij was een Franse generaal en speelde een belangrijke rol ten tijde van de Franse revolutie. Zijn loyaliteit bleek echter zwak en hij schaarde zich aan de zijde van de royalisten. Jean-Charles Pichegru werd geboren op 16 februari 1761 in Arbois.

Hij was de zoon van een boer en zijn opvoeding was in handen van de monniken van Arbois. Zij stuurden Pichegry naar de militaire school van Brienne-le-Château en hij specialiseerde zich in de artillerie. Hij bleek een getalenteerd militair en werd Luitenant binnen het artillerie regiment. Hij diende zelfs in het Amerikaanse verzetsleger tijdens de onafhankelijkheidsoorlog tegen de Britten (1775-1783).

In 1789 vond de Franse Revolutie plaats. Jean-Charles Pichegru schaarde zich achter de verzetsleden en werd leider van de Jacobijnen in Besançon. De troepen waaraan hij leiding gaf waren zeer goed georganiseerd en de verdiensten van Pichegru leidden ertoe dat hij tot Général de Brigade werd gepromoveerd. Samen met zijn leger trok hij zelfs naar Nederland en veroverde op 8 november 1794 Nijmegen. De Nederlandse campagne duurde tot 1795 en zowel Utrecht als Amsterdam werden veroverd. Het leidde in Nederland tot het ontstaan van de Bataafse Republiek (1795-1801).

In deze periode werd ontdekt dat Pichegru in gesprek was geweest met Louis Joseph de Bourbon over een staatsgreep om de monarchie te herstellen. In 1797 werd dit echter pas publiekelijk bekend toen Pichegru betrokken was bij een complot tegen de leiders van het verzet. Hij werd verbannen met zes anderen naar Frans Guyana. Te voet ontsnapte hij naar Suriname. Via de Verenigde Staten reisde hij toen naar Londen en voegde zich bij generaal Rimski-Korsakow tijdens een campagne tegen de Franse troepen in Zwitserland.

In 1803 keerde Pichegru terug naar Frankrijk om te helpen bij een pro-royalistische coup. Het mislukte en hij ging de gevangenis in. Kort daarop werd hij op 15 april 1804 gewurgd teruggevonden in zijn cel. Het verhaal ging de ronde dat Napoleon de opdracht had gegeven voor de moord, maar zelfmoord is ook een mogelijkheid. In de Nederlandse taal is er een uitdrukking ontstaan dankzij Pichegru. Hij zou namelijk ‘Wat nu?’, gezegd hebben toen hij de grote Nederlandse rivieren bereikte – een onoverkoombare barrière volgens hem. De uitdrukking luidt: “wat nu, zei Pietje Cru?”.