20.000 Zuid-Afrikaanse vrouwen in protest

20.000 vrouwen zitten kalm in het amfitheater. Het is een warme dag en de vrouwen steken paraplu’s op tegen de zon. Ze hebben de Bastille van de geprivilegieerde blanken in het hart van Pretoria in alle rust ingenomen. De strijd van de vrouwen tegen de invoering van de gevreesde passen wordt vandaag, op nationale vrouwendag, herdacht.

In 1948 won de Nationale Partij de blanke algemene verkiezing in Zuid-Afrika en voerde een politiek van apartheid in. In de loop van de tijd werden steeds meer aspecten van het dagelijkse leven onder de directie en nauwe controle van de centrale overheid gebracht. Met name de passen voor het donkere deel van de bevolking waren daar een voorbeeld van. Daarmee werd de geografische mobiliteit van Afrikanen bedwongen. Aan het begin van de twintigste eeuw was de pas slechts ingevoerd voor zwarte mannen. Maar in 1955 besloot de regering om de pasboeken ook voor de donkere vrouwen verplicht te stellen. Dat stuitte op veel verzet.

Op 8 augustus 1956 kwamen 20.000 vrouwen naar Pretoria, het parlementaire hart van Zuid-Afrika om te protesteren. Ze kwamen vanuit het hele land -lopend, per bus of per trein- naar de Unie gebouwen. De vrouwen verzamelden op het gazon rond het Louis Botha monument kort na acht uur ’s ochtends. Om 12.30 uur bewogen de vrouwen, tien rijen dik, in een vaste kolom door de tuinen van de gebouwen, passeerden het oorlogsmonument en kwamen bij het amfitheater. Daar gaven veel vrouwen hun baby’s borstvoeding, terwijl anderen hun kinderen in slaap wiegden op hun rug.

De mompelende menigte kwam bijeen in het amfitheater bij de Unie gebouwen waar individuele petities werden getekend en verzameld. De 7.000 getekende petities werden daarna door vier afgevaardigden, afkomstig uit iedere raciale groep, naar het kantoor van Minister-president Strijdom gebracht. Maar hij was niet op zijn kantoor. De vrouwen lieten de bundels met petities achter bij de deur. Toen de vrouwen naar buiten kwamen volgde er een stilte, gevolgd door liederen gezongen door de 20.000 vrouwen. Het was het begin van een protest dat nog zeven jaar zou aanhouden, maar in 1963 werden de passen toch ook voor de vrouwen ingevoerd. Vandaag staat Zuid-Afrika stil bij het vrouwenprotest van 1956.