Armenië en Azerbeidzjan, een langslepend conflict
In de regio Nagorno-Karabach zijn op 27 september 2020 weer gevechten tussen Armenië en buurland Azerbeidzjan losgebarsten. Al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 staan de twee landen op gespannen voet. Nagorno-Karabach is officieel onderdeel van Azerbeidzjan, maar de bevolking bestaat er grotendeels uit Armenen die er de facto hun over hun eigen staatje regeren. Azerbeidzjan wil graag controle over deze regio terug. Het is nog onduidelijk wie met de gevechten is begonnen, aangezien beide partijen elkaar hiervan beschuldigen. Turkije, bondgenoot van Azerbeidzjan riep de Armeense overheid op om onmiddellijk te stoppen met ‘de provocerende vijandelijkheden’ en beloofde steun aan zijn bondgenoot. De Verenigde Naties riepen ook op tot een staakt-het-vuren. Hoe is de huidige situatie ontstaan? Waarom bestaat er zulke vijandigheid tussen de twee landen?
Azerbeidzjan werd in 1920 veroverd door de Sovjet-Unie. Armenië een jaar later. Stalin was destijds voorzitter van de Raad van Volkscommissarissen, een hoge politieke functie, en hij besloot de Armeense regio Nagorno-Karabach over te dragen aan de nieuw opgerichte Azerbeidzjaanse Socialistische Sovjetrepubliek. Hij deed dit voornamelijk om de gunst van Turkije te winnen. Turkije en Azerbeidzjan zijn namelijk etnisch en cultureel gezien sterk aan elkaarverwant. Gedurende de sovjetperiode bestonden de Armenië en Azerbeidzjan grotendeels vredig naast elkaar.
Einde Sovjettijd
Toen de Sovjet-Unie uit elkaar begon te vallen, begon de kwestie rond Nagorno-Karabach op te spelen. In 1987 stuurden tienduizenden Armenen handtekeningen naar het Kremlin in Moskou om de regering op te roepen Nagorno-Karabach weer bij Armenië te voegen. Aan dat verzoek werd echter geen gehoor gegeven. In 1988 hield de lokale regering van Nagorno-Karabach een referendum over een mogelijke afscheiding van Azerbeidzjan en aansluiting bij Armenië. De meeste inwoners van de regio stemden hier voor. Dat deed een een gewelddadig conflict ontbranden dat in de daaropvolgende jaren, naarmate de Sovjet-Unie steeds verder desintegreerde, alleen maar in gewelddadigheid zou toenemen.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Oorlog en ethnische zuivering
Wat begon als straatgevechten en kleinschalige schermutselingen liep uit op een volwaardige oorlog. Toen de Sovjet-Unie in 1991 daadwerkelijk ontbonden werd, verergerde dit nog meer. De Sovjets lieten veel materiaal en wapens achter in de regio, waarvan zowel de Armenen als de Azerbeidzjanen dankbaar gebruik maakten. Ook maakten beide partijen zich schuldig aan etnische zuiveringen. Uiteindelijk bleek het Azerbeidzjaanse leger niet in staat te zijn om de controle over Nagorno-Karabach te winnen. De Armeense rebellen kenden de regio beter en konden met de steun van Armenië ongeveer 13% van het Azerbeidzjaanse grondgebied in handen houden. In 1994 trok het Azerbeidzjaanse leger zich terug en werd er een staakt-het-vuren ondertekend.
Na 1994 werd het weer enigszins rustig in de regio. Vrede tussen de twee landen kwam er echter nooit officieel en tussen 1994 en vandaag de dag hebben er nog heel wat kleinere gewelddadige conflictjes rond de regio plaatsgevonden. Als vergelding voor het “bezetten” van Azerbeidzjaans grondgebied hebben Azerbeidzjan en Turkije hun grenzen met zowel Armenië als Nagorno-Karabach gesloten.
Huidige conflict
Het conflict is in de herfst van 2020 dus weer aan de oppervlakte gekomen. Vermoed wordt dat de Azerbeidzjaanse regering nu uit is op vergelding. Militair gezien is het Azerbeidjaanse leger in ieder geval verreweg superieur aan het leger van Armenië. Het is nu de vraag of regionale mogendheden als Turkije en Rusland zich in het conflict gaan mengen. Zo zou Turkije nu al bezig zijn met het rekruteren van Syrische vluchtelingen om die als strijder naar de regio te sturen en het Turkse leger wordt door Armenië ervan beschuldigd een Armeens militair vliegtuig neergeschoten te hebben. Rusland heeft beide landen al opgeroepen tot een staakt-het-vuren en het lijkt erop dat de Russische regering Armenië zal steunen tijdens dit conflict.
