Biografie Donald Tusk

Donald Tusk is sinds 2014 de permanente voorzitter van de Europese Raad. Dit is een commissie van 28 EU-regeringsleiders die aan de hand van Tusk moet aansturen op consensus tussen de lidstaten. Wie is deze Donald Tusk en wat kenmerkt zijn persoonlijke geschiedenis?

Eerste jaren

In een oude Hanzestad aan de Baltische Zee, in Gdansk, werd Tusk op 22 april 1957 geboren. Zijn familie behoort van oorsprong tot de Kasjoebische minderheid in Polen, die door de Nazi’s en later de communisten als een disloyale minderheidsgroep werden behandeld. Zijn vader, ook een Donald, was timmerman. Op jonge leeftijd werd Donald Tuskflink gepest met zijn – voor Poolse begrippen – vreemde voornaam. Het schijnt dat de grootmoeder van Donald jr. de naam ontdekte tijdens een reis naar Groot-Brittannië.

Afkeer van het communisme

Op 13-jarige leeftijd werd Tusk geconfronteerd met een situatie waarin de communistische oproerpolitie schoot op stakers. Er zouden vele ‘confrontaties’ volgen, waarin hij gesterkt werd in zijn anticommunistische overtuiging. Rond zijn twintigste begon hij met de verspreiding van – door de Poolse communistische overheid – verboden kranten en literatuur. Ook hield hij borden met anticommunistische leuzen omhoog tijdens wedstrijden van zijn voetbalclub Lechia Gdansk.

Studententijd

Vanaf 1976 tot en met 1980 studeerde hij Geschiedenis aan de Universiteit van Gdansk. Hij studeerde af onder professor Roman Wapinski, met een masterscriptie over de legendevorming rond Józef Pilsudski. Al vroeg in zijn studententijd was hij betrokken bij de oprichting van een onafhankelijke studentenvereniging en –comité, dat zichtbare banden had met de half verboden vakbond Solidarność (Solidariteit in het Nederlands). Deze onafhankelijke vakbond was anticommunistisch en antibureaucratisch en heeft een behoorlijke invloed uitgeoefend op de politiek van de jaren tachtig in Polen.

Handarbeider

Na zijn studie werd Tusk journalist. Hij publiceerde en schreef veel voor organen van de Solidariteit en ondernam allerlei semi-illegale activiteiten met andere onafhankelijke vakbonden (bijvoorbeeld de Free Trade Unions of the Coast). Hierdoor plaatste het communistische regime hem op een zwarte lijst, waardoor hij niet kon werken bij de vele – door de staat geleide – bedrijven. Daarop werkte hij voor zeven jaar binnen het Svietlik-coöperatief als handarbeider.

Liberaal-Democratisch Congres & Vrijheidsunie

In 1990 was Donald Tusk één van de oprichters van het (middenconservatief, katholiek) Liberaal-Democratisch Congres. In 1991 werd hij de leider van de partij, die stond voor privatisering van staatsbedrijven, een vrije markteconomie en boven alles: Europese integratie. Tot en met 1992 was deze partij deel van de oppositie, maar met het aantreden van Hanna Suchocka als minister president was deze periode voorbij. Toch daalde de populariteit van de partij in dit jaar naar een dieptepunt: in 1993 kreeg men nog maar 3% van de stemmen. In 1994 bundelde de partij zijn krachten met de Democratische Unie tot de Vrijheidsunie. In 1997 trad Tusk namens deze Vrijheidsunie toe tot de Senaat – een soort Eerste Kamer – van Polen.

Burgerplatform

In 2001 – nadat Tusk de campagne voor leiderschap van de Vrijheidsunie had verloren – richtte hij samen met twee anderen het Burgerplatform op. Deze nieuwe conservatief liberale partij won direct dat jaar 65 zetels en Tusk werd vicevoorzitter van de Sejm (de Tweede Kamer). Vanaf 2003 werd hij leider van het Burgerplatform, wat hij tot op heden is. In 2005 verloor hij de presidentsverkiezingen in de tweede ronde.

Premier

In 2007 werd hem uiteindelijk gevraagd een regering te vormen en premier te worden, na een grote verkiezingszege van het Burgerplatform. In 2011 werd deze partij opnieuw de grootste en bleef Tusk op zijn post. Hij werd hiermee de eerste premier sinds de val van het communisme die werd herkozen. In zijn campagne in 2007 had hij politieke stabiliteit, lagere belastingen en minder bureaucratie beloofd. Hij hield zich aan zijn woord. De economie is sinds zijn eerste ambtstermijn begon alleen maar gegroeid, ondanks de financiële crisis in 2008. Daarnaast verbeterde hij de betrekkingen met Duitsland en overleefde met zijn kabinet een afluisterschandaal in juni 2014: genante uitspraken van ministers waren opgenomen en uitgelekt. Hij wist het vertrouwen van het volk met zijn kabinet te herwinnen.

Voorzitter Europese Raad

Tusk staat bekend als één van de succesvollere Europese leiders in de afgelopen jaren; hij is diplomatiek, vastberaden en onomstreden. Het lijkt daarom niet vreemd dat hij is uitgeroepen tot nieuwe voorzitter van de Europese Raad. Toch vinden sommigen de keus voor een leider van een land die nog maar een aantal jaar lid is van de Europese Unie vreemd. Daarnaast heeft hij naar verluidt weinig charisma, spreekt hij gebrekkig Engels en helemaal geen Frans. Tusk zal hoe dan ook direct de kans krijgen zich te bewijzen, als Europa toekijkt hoe hij omgaat met het escalerende conflict in Oost-Oekraïne.