Biografie van schrijver J.R.R. Tolkien

Met zijn boeken The Hobbit en The Lord of the Rings is schrijver JRR Tolkien wereldberoemd geworden. Zowel The Hobbit als The Lord of the Rings zijn groots verfilmd en in 2019 verschijnt er ook een film over het leven van de schrijver zelf. Wie was JRR Tolkien?

Het vroege leven van Tolkien

John Ronald Reuel Tolkien (Ronald) werd geboren op 3 januari 1892 in Bloemfontein, Zuid-Afrika. Zijn vader Arthur Reuel Tolkien kwam uit het Duitse Saksen (de naam ‘Tolkien’ is waarschijnlijk van het Duits afgeleid). Arthur werkte bij een bank en vertrok in 1890 naar Zuid-Afrika voor een promotie. Zijn bruid, de Engelse Mabel Suffield, volgde hem. Twee jaar later werd Ronald geboren. Na de dood van Arthur in 1896 verhuisde het gezin naar Engeland. Tolkien groeide op in Birmingham en kreeg een katholieke opvoeding. Hij zou zijn hele leven een devoot christen blijven. Toen in 1904 zijn moeder Mabel overleed, nam de dominee samen met een tante de opvoeding van de twee achtergebleven jongens over.

Tienerjaren van Tolkien

De jonge Ronald ging inmiddels naar school en was heel bekwaam geworden in taal. Hij leerde zichzelf Grieks, Latijn, Gotisch en Fins aan. Hij had er plezier in om zijn eigen taal te verzinnen. Toen Tolkien zestien jaar oud was, leerde hij Edith Bratt kennen, met wie hij later zou trouwen. De twee trokken veel met elkaar op, maar de dominee raadde Tolkien aan geen contact met Edith te hebben totdat hij minstens eenentwintig was. Hij gehoorzaamde hieraan en de twee hadden enkele jaren geen contact.

Oxford

In 1911 ging Tolkien studeren aan de universiteit van Oxford. Hij richtte zich vooral op klassieke talen, Oud-Engels, Welsh en Fins. Hij bleek meer gevoel voor Oud-Engels te hebben dan voor de klassieke talen. Op een dag kreeg hij een gedicht onder ogen van Cynewulf: Crist. Tolkien was gegrepen door een aantal regels: Eálá Earendel engla beorhtast; Ofer middangeard monnum sended. Dat betekent zoiets als: Gegroet Earendel helderste van engelen; over Midden-Aarde naar de mens gestuurd. In de tijd van dit gedicht was ‘Midden-Aarde’ de term voor de wereld die tussen de hemel en de hel gelegen is. Het was het begin van de fantasiewereld van Tolkien. Na de onderbreking van de Eerste Wereldoorlog waarbij Tolkien enkele maanden aan het front diende, keerde hij in 1915 terug naar Oxford. Hij behaalde een hogere graad en richtte zich op de verdere ontwikkeling van de taal Quenya, een taal die sterk aan Fins doet denken. Inmiddels had hij ook de band met Edith aangehaald. Ze trouwden op 22 maart 1916.

De werken van Tolkien

In deze periode begon Tolkien zijn gedachten meer verhalend op te schrijven, wat resulteerde in het Book of Lost Tales. Het werd tijdens zijn leven niet gepubliceerd, maar in dit werk tekenden zich de verhalen over Elven en Gnomen al af, die de taal Quenya spreken. Tolkien was inmiddels werkzaam aan de universiteit van Leeds als een soort Assistent Professor, waar hij verder werkte aan het Book of Lost Tales. In 1925 werd hij professor in de Oud-Engelse taal aan Oxford. Zijn wetenschappelijke publicaties bleven schaars, maar hij wekte wel de belangstelling met zijn lezing Beowulf, the Monsters and the Critics. Tolkien ging in 1959 met pensioen. Tolkien hield ervan om zijn vier kinderen verhalen te vertellen. Deze verhalen werden postuum gepubliceerd, onder diverse titels zoals The Father Christmas Letters en Mr. Bliss. Maar het meest bekend is hij natuurlijk van de boeken Lord of the Rings en The Hobbit.

The Hobbit

Toen Tolkien op een dag op een lege pagina stuitte tijdens het nakijken van examens, schreef hij uit het niets een zin op de pagina: In a hole in the ground there lived a Hobbit. Benieuwd naar zijn eigen hersenspinsel ging hij ‘onderzoeken’ wat een Hobbit was. Er ontstond een kinderverhaal dat in 1937 gepubliceerd werd. Het was meteen een enorm succes.

Lord of the Rings

Na het grote succes van The Hobbit vroeg zijn uitgever aan Tolkien een vervolg te schrijven. Hij kwam met een Legendarium dat hij Quenta Silmarillion noemde. De uitgever vond het, tot teleurstelling van Tolkien, niet geschikt om te publiceren. Toch ging hij de uitdaging van een ‘tweede Hobbitverhaal’ aan en schreef uiteindelijk de Lord of the Rings, dat tussen 1954 en 1955 in drie delen gepubliceerd werd. Het boek kreeg goede en slechte recensies. Zijn collega en vriend Clive Staples Lewis vond het fantastisch. Anderen vonden het vreselijk. In 1965 kwam er een betaalbare paperback versie van het boek op de markt en ging het beter met de verkoop. Het werd een groot succes in Amerika, maar Tolkien had hier dubbele gevoelens over. Het bleek vooral populair onder de ‘alternatieve’ jeugd, waardoor zijn werk werd geassocieerd met drugsinname.

De laatste jaren

Nadat Tolkien in 1959 met pensioen was gegaan, verhuisde hij met Edith naar Bournemouth. Edith overleed op 22 november 1971 en Tolkien volgde haar op 2 september 1973. Ze liggen samen begraven op een katholiek kerkhof even ten noorden van Oxford. Op hun steen liet Tolkien de namen Lúthien en Beren zetten, naar twee van zijn personages. Deze namen had hij voor hen verzonnen toen Edith op een dag voor hem danste in het bos, tijdens zijn moeilijke tijd in de oorlog. De boeken Lord of the Rings en The Hobbit zijn nog steeds immens populair en inmiddels verfilmd. Veel fantasyschrijvers laten zich nog altijd inspireren door het werk van Tolkien en door de manier waarop hij tewerk ging.  Eind 2014 zal deel drie van The Hobbit in bioscopen over de hele wereld te zien zijn. En zo leeft Tolkien, veertig jaar na zijn dood, toch nog voort op Midden-Aarde.