Christine de Pizan: protofeministe in de middeleeuwen

Haar schrijverschap werd uit nood geboren. Nadat haar man stierf moest Christine de Pizan haar gezin namelijk alleen onderhouden. Omdat ze afkomstig was uit een adellijke familie en veel contacten had, werd haar werk een succes. Christine de Pizan werd in 1364 geboren in Venetië.

Christine werd in Venetië in een intellectueel milieu geboren. Haar vader, Tommasso di Benvenuto da Pizzano, was medicus en astroloog en werkte aan de universiteit van Bologna. Toen Christine ongeveer vier jaar oud was verhuisde het gezin echter naar Parijs, omdat haar vader door Karel V gevraagd was om zijn lijfarts te worden aan het Franse hof.

Onderwijs en huwelijk

In Frankrijk genoot Christine een goede opleiding. Wanneer haar vader haar broers onderwees, mocht Christine er namelijk ook altijd bij zijn. Zo leerde ze lezen en schrijven en las ze vele klassieke werken. Toen Christine vijftien jaar oud was, trouwde ze met de edelman Etienne du Castel. Het huwelijk was gearrangeerd door de ouders van Christine, mar het was zeer gelukkig (dit kan afgeleid worden uit het feit dat Christine lang in de rouw was na de dood van haar man). Het stel kreeg drie kinderen.

Weduwe en begin schrijverschap

Dit geluk duurde echter niet lang. In een tijdspanne van een paar jaar stierven achtereenvolgens haar zoon, de beschermheer van haar vader, Karel V, en haar vader. Tot overmaat van ramp stierf ook haar geliefde Etienne plotseling in 1390. Hierdoor werd Christine al op 24-jarige leeftijd weduwe en kostwinner van het gezin. De opvolger van Karel V, Karel VI, bezuinigde namelijk flink op de uitgaven van het hof, waardoor de familie de Pizan in zwaar weer kwam. Christine loste dit op door te gaan schrijven om in haar levensonderhoud te kunnen voorzien.

Werk en succes

Door de goede contacten die Christine via haar familie en man had opgedaan aan het hof kon ze geld verdienen met schrijven. Onder andere Isabelle van Beieren, de vrouw van Karel VI, verschafte haar opdrachten. Ook schreef ze voor de hertog van Bourgondië, Filips de Stoute, een biografie over Karel V. Wegens deze connecties had Christine ook toegang tot de Koninklijke bibliotheek aan het hof, waar vele vertaalde klassieke werken beschikbaar waren. De klassieke mythologie was dan ook de belangrijkste inspiratiebron voor Christine toen ze eenmaal begon met het schrijven van poëzie en proza. Zo verwees ze in haar werk onder andere naar Cicero en Ovidius.

Zondige vrouwen in de middeleeuwen

Waar Christine echter het meest bekend mee werd, was de allegorie Livre de la Cité des Dames (Boek van de stad der vrouwen) uit 1405. Hierin beschreef Christine dat ze diep gekwetst was door de middeleeuwse aantijgingen dat de vrouw van nature zondig is. Ze somde alle vrouwen op uit de Bijbelse en mythologische verhalen die volgens haar deugdzaam waren en in haar ideale wereld bescherming zouden kunnen vinden in een stad waar vrouwen de antivrouwelijke cultuur zouden kunnen ontvluchten. Ze liet zich in het boek duidelijk afkeurend uit over de zogenaamde ‘vrouwenhaters’ van haar tijd en protesteert tegen de discriminatie van en vooroordelen over vrouwen.

Herontdekking in de 19e eeuw

Christine liet in haar werk een zeer hoge kwaliteit zien die haar tijdens haar leven een positie als protegé van Karel VI en koningin Isabella opleverde. Na haar dood in 1430 raakte ze echter in de vergetelheid. Aan het einde van de 19e eeuw werd ze echter opnieuw ‘ontdekt’. Ondanks dat ze tegenwoordig nog steeds niet echt bekend is, werd ze door feministen van de eerste feministische golf wel gezien als protofeminist. Daarmee wordt iemand aangeduid die opvattingen bezigde die tegenwoordig worden gezien als feministisch, in een tijd waarin deze term nog helemaal niet bestond. Christine de Pizan wordt dan ook wel gezien als één van de eerste voorvechters van vrouwenemancipatie.

Leestip:

Christine de Pizan in Bruges – Le Livre de la Cité des Dames as Het Bouc van de Stede der Vrauwen (London, British Library, Add. 20698)
Auteur: Orlanda Lie, Martine Meuwese, Mark Aussems, Hermina Joldersma
ISBN: 9789087045395
Uitgever: Verloren
Winkelprijs: €20,–