De geschiedenis van Go, het oudste denkspel ter wereld

Na de verrassende nederlaag van wereldkampioen schaken Garry Kasparov tegen de computer DeepBlue, is nu ook de wereldkampioen Go ten onder gegaan tegen kunstmatige intelligentie. De robot AlphaGo versloeg grootmeester Lee Sedol met vier partijen tegen één. Meer dan veertig miljoen mensen wereldwijd spelen Go en toch weten wij in het Westen er vrij weinig van af. Daarom nemen wij een kijkje in de intrigerende geschiedenis van het Oosterse spel.

Go, dat Chinezen Weiqi noemen, wordt gespeeld op een bord van 19 verticale en 19 horizontale lijnen, om zo 361 kruispunten te vormen. Spelers plaatsen hier om de beurt stenen op. Het doel is om de stenen van de tegenstander in te sluiten.

Enorm aantal mogelijkheden

Door het aantal kruispunten is het aantal mogelijk zetten bij Go gigantisch: 10^761 (10 met 761 nullen). Bij schaken is dat 10^120. Om deze reden kwam de nederlaag tegen AlphaGo als een enorme verassing voor de fans van Lee Sedol. Dit betekent dat de kunstmatige intelligentie van de computer nog veel groter is dan die van schaakcomputer DeepBlue.

Ouder dan schaken en dammen

Het bordspel Go is het oudste denkspel ter wereld. Het ontstond ergens in het tweede millennium voor Christus. De volgelingen van Confucius (één van de grootste Oosterse filosofen, te zien als een tegenhanger van Socrates), schreven in de 4e eeuw voor Christus dat Confucius het spel Go als één van de vier essentiële kunsten van een begiftigd geleerde zag. De andere drie kunsten waren het bespelen van het snaarinstrument guqin, schilderen en het beoefenen van kalligrafie (letterkunst).

Verspreiding van het spel

Naarmate de handel tussen China en buurlanden Korea en Japan op gang kwam, werden ook culturele gewoontes uitgewisseld. Go bereikte op deze manier tussen de 5e en 7e eeuw Korea en Japan. In Europa speelde men het bordspel pas in de 19e eeuw, hoewel het bestaan van het spel na alle ontdekkingsreizen van de Europeanen wel langer bekend was. Tegenwoordig associeert men Go vooral met Japan, omdat het spel daar als het ware groot is geworden.

Onderdeel van de samurai cultus

In de Japanse Middeleeuwen begon Go aan een echte opmars in Japan, die samenliep met de opkomst van de samurai klasse. De samurai speelden het spel als vrijetijdsbesteding, maar het was bovendien een test van hun intelligentie en strategisch denkvermogen. Het bordspel moet namelijk een veldslag voorstellen: twee generaals reageren continu op elkaars troepenbewegingen om uiteindelijk een beslissend voordeel te behalen.

Tijdens de zogenaamde Tokugawa periode (1603-1867), een periode van interne vrede onder de shogun (militaire dictatuur), verkreeg Go zelfs een speciale status. Er werd les gegeven in het spel op vier door de overheid gefundeerde,gespecialiseerde scholen. Dit maakte het spelen een echt beroep om uit te oefenen.

Go in Nederland

Hoewel het spel in Europa meer spelers kreeg in de tijd van globalisering na de Tweede Wereldoorlog, is het spel nooit zo populair geworden als schaken of dammen.Toch zijn er momenteel in Nederland ongeveer dertig clubs waar men Go beoefent en is er een jaarlijks kampioenschap. De grootste Nederlandse kampioenen hebben echter allemaal een professionele achtergrond in China of Japan. De Aziatische landen zullen het spel daarom waarschijnlijk blijven domineren.