De geschiedenis van Hatra

Op 23 oktober meldde CNN dat het UNESCO werelderfgoed Hatra in gevaar is. Volgens de conservator van de plaats, Qais Hussain Rashid, vernielen militanten eeuwenoude artefacten. Delen van sculpturen worden daarbij verkocht aan criminelen en antiekhandelaren. De stad wordt door de militanten gebruikt om wapens op te slaan. Hatra werd gesticht door de opvolgers van Alexander de Grote.

De ligging van Hatra

De ruïnes van de stad Hatra liggen in het noorden van Irak op ongeveer 110 kilometer van de stad Mosoel, die ook in handen is van ISIS. De stad kende een bloeiperiode tussen de eerste en tweede eeuw v.Chr. en was op dat moment onderdeel van het Parthische Rijk. Hatra floreerde als een belangrijke pleisterplaats voor de zijderoute, die ook langs de steden Palmyra, Petra en Baälbek liep.

Een multiculturele stad

De overblijfselen van de stad tonen hoe groot de beschaving was in de eerste eeuwen na Christus. De tempels laten zien dat de inwoners op het snijvlak van twee culturen leefden, want men vindt er zowel Romeinse en Griekse, als Oosterse decoratieve elementen. Ook de goden die in de stad vereerd werden hadden een ‘multiculturele’ achtergrond. Zo was er onder andere een tempel voor de Griekse god Hermes, maar ook een voor de Mesopotamische zonnegod Shamash, de Romeinse godin Fortuna en de Aramese godin Atargis.

Aanvallen door Romeinen en Perzen

De macht die de stad Hatra in de omgeving kon uitoefenen was voor de Romeinen een reden tot bezorgdheid. Meerdere keren hebben zij daarom geprobeerd de stad in te nemen of te vernietigen. Onder andere keizer Trajanus deed in 116 n.Chr. een poging, maar de stevige muren van de stad wisten hem effectief tegen te houden. Ook keizer Septimius Severus wist de stad in 198 niet eigenhandig in te nemen.

Nadat hij de hoofdstad van het Parthenrijk Ctesiphon had ingenomen, verkreeg hij echter uiteindelijk toch wel indirect gedeeltelijke zeggenschap over Hatra. Een tijdlang werd het Parthenrijk onder een gezamenlijke Romeins Parthische alliantie bestuurd. Rond 240 n.Chr. werd de stad uiteindelijk toch veroverd en verwoest door de Persische koning Shapur I.

Plundering

Sinds 1907 werd op gezette tijden onderzoek gedaan naar de stad Hatra. Daarbij kwamen zeer veel kunstvoorwerpen naar boven. Omdat de stad gezien kan worden als een van de best bewaarde voorbeelden van een Parthische stad, werd Hatra in 1985 toegevoegd aan de UNESCO Werelderfgoedlijst. Erg goed is de stad echter nooit geconserveerd. In de loop der jaren zijn al veel voorwerpen uit de stad meegenomen. Na de inval van de Engelsen en Amerikanen in Irak in 2003, werden tijdens een plundering van het Iraakse nationale museum ook veel voorwerpen die van de opgravingen in Hatra kwamen, meegenomen.

Vernietiging Iraakse symbolen door ISIS

Ook UNESCO zelf heeft de noodklok geluid voor Hatra en andere Iraakse monumenten. Zij hoopt dat de bescherming van de monumenten kan bijdragen aan eventuele toekomstige vrede. Strijders van ISIS zullen dit echter niet oppakken. In hun strijd tegen ongelovigen zouden zij niet alleen Christelijke monumenten hebben vernietigd, zoals het graf van de profeet Jona, maar ook islamitische monumenten en moskeeën. Zelfs de 840 jaar oude ‘Scheve Minaret’ – een nationaal Iraaks symbool – heeft het bijna moeten ontgelden.