De Habsburgse kin en andere sporen van koninklijke inteelt

Een broer die trouwde met een zus, of een neef die in het huwelijksbootje stapte met een nicht. Door de geschiedenis heen waren er veel koningshuizen waarin inteelt veelvoudig voorkwam. Om de macht binnen de familie te houden, waren er vaak generaties met elkaar verweven. Wat zijn de bekendste voorbeelden van koninklijke incest?

Voor het eerste voorbeeld gaan we terug naar het oude Egypte. Bij Egyptische koningshuizen kwam inteelt regelmatig voor, om zo het koninklijke bloed zuiver te houden. Dit ging ten koste van hun nakomelingen, die als gevolg hiervan vaak ernstige genetische afwijkingen hadden. Familieleden delen namelijk veel dezelfde genen. Als twee verwanten kinderen krijgen, is de kans groter dan beide ouders hetzelfde foute gen doorgeven. Zo ook bij farao Toetanchamon, zijn ouders waren namelijk volle broer en zus. Hoewel het gouden dodenmasker van de jonge koning moest uitstralen dat hij ‘perfect’ was, blijkt nu dat hij verschillende fysieke afwijkingen had.

Toetanchamon overleed toen hij ongeveer negentien jaar oud was, waarschijnlijk door complicaties van malaria in combinatie met een gebroken been. Achter zijn goddelijke gouden masker schuilt een lichaam, dat duidelijke afwijkingen vertoont. De Egyptische farao was maar 1,68 groot en had een klompvoet, een zwakke kin en opvallend grote voortanden. Zijn schedel leek ook iets langer dan gemiddeld, hij had een vergrote borstvorming en een lichte vergroeiing aan de heupen. Dit alles was het gevolg van inteelt. Waarschijnlijk had Toetanchamon veel pijn door zijn verschillende mankementen en is mede daarom niet zo oud geworden.

De Habsburgse kin

Het vorstenhuis Habsburg was een van de machtigste koninklijke families van Europa en regeerde eeuwenlang over onder andere het Heilige Roomse Rijk, Oostenrijk, Spanje, Portugal en de Nederlanden. Het Habsburgse huis weigerde zijn macht en rijkdom te delen met anderen. Alles moest in de familie blijven, waardoor er generaties lang huwelijken binnen het geslacht werden voltrokken. Voor de nakomelingen pakten dat helaas minder goed uit.

Tegenwoordig staat de dynastie vooral bekend om de zogenaamde Habsburgse kin: Een centenbak dat het gevolg was van de eeuwenlange incest. Vooral bij de Spaanse Habsburgers stak de kin zo ver uit, dat ze niet fatsoenlijk konden eten of praten. Bij Karel II, koning van Spanje en het resultaat van acht generaties inteelt, had zo’n extreme Habsburgse kin dat hij zijn eten niet kon kauwen en daardoor vaak buikpijn had. Naast zijn kin had Karel vele andere gezondheidsproblemen, zoals mazelen, rodehond en waterpokken. Ook was de koning mentaal instabiel en kon hierdoor geen onderwijs volgen. Door al deze genetische gebreken, was Karel II niet in staan om zichzelf voor te planten en stierf hij kinderloos. Zo kwam er een einde aan de Spaanse tak van de Habsburgers.

Inteelt bij de Oranjes

Wie dacht dat incest niet bij ons eigen koningshuis voorkwam, had het mis. Bij onze eigen Oranjes waren huwelijken binnen de familie niet ongewoon. Koning Willem I trouwde namelijk met zijn volle nicht Wilhelmina van Pruisen. Uit dit huwelijk kwam koning Willem II, waarvan werd beweerd dat hij erg dom was. Mogelijk door het resultaat van inteelt.

De zoon van Willem II volgde het voorbeeld van zijn grootvader. Ook hij trouwde met zijn volle nicht Sophie van Württemberg. Uit dit huwelijk kwamen drie zoons: Willem, Maurits en Alexander. Dat een huwelijk voortgekomen uit een volle neef en nicht niet heel veel goeds deed voor de kinderen, was hier ook weer het geval. Alledrie de kinderen stierven nog voor hun vader. Het huwelijk van Willem en Sophie was op meerdere fronten geen geslaagd huwelijk. Beiden hadden ze een nogal opvliegend en impulsief karakter. Ook was Sophie veel slimmer en minachtte zij haar man. Doordat Sophie uiteindelijk beklag deed bij haar schoonvader over Willem, hij zou regelmatig vreemdgaan en haar tot seksuele handelingen dwingen, kreeg ze toestemming om haar man te verlaten. Koning Willem III hertrouwde met Emma van Waldeck-Pyrmont en samen krijgen zij Wilhelmina, de overgrootmoeder van koning Willem-Alexander.

Moderne koningshuizen

Veel Europese koningshuizen stammen af van eeuwenlange huwelijke binnen de familie. Alle familiebanden van de Europese royals zijn namelijk terug te herleiden tot één dynastie: het huis Saksen-Coburg en Gotha. Daarnaast werd Christian IX van Denemarken de grootvader van Europa genoemd, doordat zijn kinderen trouwden met de koningshuizen van het Verenigd Koninkrijk, Rusland, Griekenland en Noorwegen. Hierdoor zijn bijna alle huidige Europese royals achterneven en -nichten van elkaar. Een voorbeeld hiervan is de voormalige Engelse koningin Elizabeth II. Zij was getrouwd met haar achterneef Philip Mountbatten, prins van Griekenland en Denemarken.

Tegenwoordig komt inteelt bij koningshuizen bijna niet meer voor. Vanaf de 20e eeuw is er bewust afstand genomen van huwelijken binnen de familie. Moderne royals, zoals onze eigen koning, trouwden allemaal met niet-koninklijke partners. Hierdoor zijn er gelukkig geen sporen van inteelt meer over in ons koningshuis, al is ook onze koning af en toe nog ‘een beetje dom’.