De mooiste verhalen over de Oriënt-Express

Het is misschien wel één van de meest beroemde treinen uit de geschiedenis: de Oriënt-Express. Deze trein was de eerste luxe langeafstandstrein van Europa: reizigers konden van Parijs naar Istanbul reizen. Het historische voertuig is voor velen op verschillende manieren een inspiratiebron geweest.

Een trein die naar het verre oosten reed

De geschiedenis van de Oriënt-Express begint halverwege de negentiende eeuw, in 1865. De rijke bankierszoon Georges Nagelmackers droomde van een trein die het hele continent kon doorkruisen. Na verschillende opstartproblemen, waaronder financiële moeilijkheden, stippelde Nagelmackers met zijn bedrijf een route uit van Parijs naar Instanbul.

De weelderige luxe van de Oriënt-Express

Op 4 oktober 1883 vertrok de trein vanaf station Gare de L’Est, Parijs. Vele journalisten reisden mee om verslag te doen van deze bijzondere reis. De trein zag er vanbinnen immers uit als een chic hotel: wollen dekens, leren fauteuils en zijden lakens waren onderdeel van het interieur. Men kon tijdens de reis slapen, dineren in een restaurant. Er waren speciale wagons waarin men kon roken en salons exclusief voor dames. Tachtig uur lang waanden de passagiers – de rijke Europese elite - zich in luxe. In de beginjaren reed de trein tot aan de Bulgaarse havenplaats Varna waar reizigers per boot over de Zwarte Zee naar hun eindbestemming in de ‘Oriënt’ voeren. Pas vanaf 1889 kon de hele reis naar Istanbul per trein.

Infiltreren in een Turkse harem

Al snel werd de Oriënt-Express de ‘trein van de koningen’ genoemd. Verschillende vorsten reisden met dit luxe vervoersmiddel. Soms hadden deze vorsten rare eisen of gewoontes. Zo stond de koning van Bulgarije erop dat hij de trein zelf door zijn eigen land reed – dit gebeurde ook, met duizelingwekkende snelheid. Ook de beweegredenen van beroemde koningen om met de trein te reizen waren soms op zijn minst opvallend. Zo reisde de Belgische koning Leopold II met de Oriënt-Express met het plan de harem van een Turkse man te infiltreren.

Veeleisende passagiers aan boord

Eén van de meest veeleisende passagiers was de Maharadja van Cooch Behar. Voordat hij – met zijn voltallige gevolg - met de Oriënt-Express reisde, wilde hij dat de complete wagon waarin hij verbleef heringericht werd in Indiase stijl. Op deze manier zou iedereen zich tijdens de reis thuis voelen. Zijn zeven Indiase vrouwen moesten bovendien de traditionele ‘sarees’ dragen, dus de temperatuur in de wagon moest hoog genoeg zijn. Toen in de winter van 1907 de verwarming echter uitviel en er niet genoeg dekens waren, liet de Maharadja de trein tot stilstand brengen en liet hij zijn onderdanen schapenvachten kopen van plaatselijke Bulgaarse schaapherders. Andere beroemde reizigers waren Marlene Dietrich, Tolstoy, Trotsky en spion Mata Hari.

Ontvoeringen, ziekten en aanslagen

Reizen met de Oriënt-Express verliep niet altijd zonder slag of stoot. Zo werden in 1891 vijf passagiers ontvoerd en werd de trein een jaar later in quarantaine gezet na een cholera-uitbraak. In 1931 werd de trein ontspoord door Hongaarse terroristen – twintig mensen kwamen hierbij om het leven.

Het aardappel-communicatiesysteem

Het personeel van de Oriënt-Express moest bij wijlen creatief zijn met het bedenken van oplossingen voor problemen die zich tijdens de reis voordeden. Zo was het onmogelijk voor treinmedewerkers om met de buitenwereld te communiceren zonder iedere keer te stoppen  – er was immers nog geen telefoon aan boord. Het treinpersoneel bedacht daarom het ‘aardappel-communicatiesysteem’. Wanneer er aan boord van de trein iets nodig was, bijvoorbeeld drank, werd dit op een briefje geschreven en werd het briefje op een aardappel geplakt. De aardappel met boodschap werd op het eerstvolgende station gegooid, waar het personeel de boodschap kon doorgeven aan het volgende station waar de bestelling kon worden afgehaald.

Wagon 2419

Eén van de beroemdste wagons van de Oriënt-Express is wagon 2419. Tijdens en na de Eerste Wereldoorlog speelde deze wagon een opvallende rol. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het railnetwerk in Europa verwoest geraakt door het oorlogsgeweld en de Oriënt-Express reed niet meer. Eén van de wagons, nummer 2419, werd omgebouwd tot kantoor. In deze wagon ondertekende de Franse generaal Foch en generaal Erzberger in 1918 het document dat leidde tot de wapenstilstand. Na het Verdrag van Versailles werd besloten dat er geen rechtstreekse trein tussen Duitsland en Turkije mocht rijden. Er werd een nieuwe route gemaakt die buiten Duitsland en Oostenrijk om ging.

Agatha Christie , Graham Greene en James Bond

De Oriënt-Express is een enorme inspiratiebron geweest voor film en literatuur. Zo schreef Agatha Christie het wereldberoemde Murder on the Oriënt-Express dat in 1934 uitkwam. Ook James Bond maakte gebruik van de beroemde trein: in de film From Russia with Love ontsnapt Bond via de Oriënt-Express. Schrijver Graham Greene schreef – onder andere - in zijn roman Stamboul Train (1932) over de Oriënt-Express. De Oriënt-Express maakt de reis naar het ‘verre oosten’ dan niet meer, maar de trein is in film, literatuur en legendes vereeuwigd.