De Slag om Zierikzee in 1304

Op 10 en 11 augustus vond de Slag om Zierikzee plaats. De strijdende partijen waren de Hollands-Franse vloot en de Vlaamse vloot, die beiden probeerden zeggenschap te krijgen over de kustprovincie Zeeland. Als sinds de elfde eeuw beconcurreerden Holland en Vlaanderen elkaar en dit leidde in 1303 tot het Beleg van Zierikzee door de Vlamingen. De Slag om Zierikzee beëindigde de Vlaamse inname van de Zeeuwse stad en zorgde dat deze weer in Hollandse handen terecht kwam.

Eeuwenlange strijd om Zeeland

Zeeland werd oorspronkelijk maritima loca genoemd, wat letterlijk de zeelanden betekent. In de twaalfde eeuw werden de verschillende eilanden voorzien van namen: Scaldis (Schouwen-Duiveland), Walachria (Walcheren) en Bevelandia (Beveland). Door de belangrijke zeeroutes, handelskanalen en tolinkomsten die Zeeland bood was het een aantrekkelijk gebied voor zowel Holland als Vlaanderen. Zeeland was in 1012 door keizer Henry II aan de graaf van Vlaanderen Baldwin IV geschonken als belening. In 1076 werd het echter een onderdeel van Holland, maar dan nog wel onder Vlaams bestuur. De strijd om Zeeland leidde diverse malen tot hevige schermutselingen tussen beiden, zeker nadat Floris III van Holland in 1128 begon met tolheffing bij Geervliet.

Familievete tussen Vlaanderen en Holland

Bij de Guldensporenslag in 1302, een conflict tussen Vlaanderen en Frankrijk naar aanleiding van de Vlaamse steun aan Engeland tijdens de Frans-Engelse oorlog, koos Holland partij voor de Fransen. Nadat de Vlamingen de slag hadden gewonnen richtten ze hun pijlen op hun oude aardsrivaal: Jan II van Avesnes, graaf van Holland en Henegouwen. De vete tussen de familie Van Avesnes en Van Dampierre was al decennia lang gaande, maar in februari 1303 begonnen de Vlamingen aan een invasie van Henegouwen. Begin april werd Lessen ingenomen en gingen tientallen dorpen in de regio in vlammen op.

Vlaanderen neemt Zeeland in

Als wraak voor de inname van Lessen plunderden Hollanders het eiland Cadzand, onder leiding van de zoon van de graaf van Holland Willem III van Holland. Als reactie hierop besloot de zoon van de graaf van Vlaanderen Gwijde van Namen een vloot naar Sluis te laten gaan en Zeeland te claimen. De Vlamingen kregen aansluiting van verbannen Zeeuwen. Op 25 april stapten er ruim 3.000 Vlamingen en 800 Zeeuwen aan wal bij Veere en wisten ze op 9 mei Middelburg te veroveren. Daaropvolgend namen ze alle Zeeuwse eilanden in, behalve Zierikzee. In juli 1303 gaf Jan II van Avesnes zich gewonnen en nam afstand van de Zeeuwse eilanden, behalve van Zierikzee.

Beleg van Zierikzee 1303-1304

Het bestand tussen Holland en Vlaanderen hield niet lang stand. De Vlamingen voerden diverse plunderingen uit in overige gebieden rondom de Zeeuwse eilanden en het noorden van Frankrijk. In het voorjaar van 1304 verbrak Vlaanderen de vredesovereenkomst en begonnen aan het Beleg van Zierikzee. Zierikzee werd omringd door een overmacht aan Vlamingen en afgesloten van de Gouwe door de havens vol te storten. Een ernstig voedseltekort dreigde, maar Zierikzee wist stand te houden.

Franse hulp aan Hollandse vloot

Toen in juni 1304 het bestand tussen Vlaanderen en Frankrijk afliep, schoten de Fransen de Hollanders te hulp. Holland organiseerde een grote vloot  met behulp van de Fransen en trok in augustus 1304 richting Zeeland. Op 10 augustus voer de Hollandse vloot de Gouwe op en ontstond er een zeeslag tussen de Hollands-Franse vloot en de Vlaamse vloot. De Vlamingen hadden kleinere schepen waardoor zij gemakkelijker konden keren op de verzande rivier terwijl de Franse schepen vastliepen. De Vlamingen hadden hierdoor een strategisch voordeel.

Hollandse overwinning

Toen de avond viel op 10 augustus en er vloed was ontstaan kwamen de Franse schepen weer los en leken de Hollanders en Fransen aan de winnende hand. In de ochtend van 11 augustus bleken de vastgebonden Vlaamse schepen los te zijn geraakt, waardoor zij van elkaar waren gedreven. De Hollanders profiteerden van de chaos in de Vlaamse vloot en sloegen toe. In korte tijd wisten ze de Vlamingen te verslaan en werd Gwijde van Namen gevangen genomen. Na deze overwinning eindigde het Beleg op Zierikzee en werd er een intocht van de Hollanders georganiseerd. Willem III werd hierna niet alleen graaf van Holland en Henegouwen, maar ook graaf van Zeeland.