De vreedzame demonstraties die tot Bloody Sunday leidden

Tijdens een vreedzame demonstratie op 30 januari 1972 in Noord- Ierland tegen de Britse overheersing, opende het Britse leger het vuur op de menigte. Bloody Sunday kostte het leven van veertien ongewapende Noord-Ierse demonstranten. Nu begint meer dan een halve eeuw later de eerste rechtszaak over deze gebeurtenis. 

In de jaren ’60 liep de politieke situatie in Noord-Ierland steeds verder uit de hand. De nationalistische katholieke minderheid in het land voelde zich namelijk sterk gediscrimineerd door de protestantse regering. Met name in Derry, de op één na grootste stad van Noord-Ierland, gingen politieagenten en opstandelingen regelmatig met elkaar op de vuist. 

Maatregelen van het Britse leger
 

In reactie op de rellen van de katholieken riep de Noord-Ierse regering de hulp in van het Britse leger. Eerst werden deze Britse soldaten door de katholieken hartelijk verwelkomd als een neutrale macht ten opzichte van de corrupte Noord-Ierse politie, maar deze houding sloeg al snel om. 

Na de dood van Ierse twee nationalisten keerden de katholieken zich ook tegen het Britse leger, dat daarop strenge maatregelen besloot te nemen. Zo werden alle nationalistische optochten verboden en kregen de soldaten het recht om demonstranten op te sluiten zonder enige vorm van proces, maar de maatregelen van het leger hadden juist het tegenovergestelde effect. Het geweld nam daarna juist verder toe. De stad ontwikkelde zich in rap tempo tot een oorlogszone. 

Bloody Sunday

Op 30 januari 1972 bereikte de spanning een hoogtepunt toen de katholieken toch besloten een politieke mars te organiseren in Derry. Een groep jongeren probeerde daarbij het centrum van de stad te bereiken, maar werd onderweg tegengehouden door het Britse leger. Er brak een gevecht uit en de jongeren begonnen stenen te gooien, waarop de soldaten reageerden met traangas en rubberen kogels. De situatie liep vervolgens volledig uit de hand toen het Britse hoofdkwartier melding kreeg van de aanwezigheid van een sluipschutter van de IRA in de regio. Wat volgde was een massale eenzijdige schietpartij waarbij de Britse soldaten meer dan honderd kogels afvuurden op een grotendeels vluchtende menigte. 

Excuses en eerste rechtszaak 

Bloody Sunday had in totaal veertien doden te betreuren en vijftien anderen raakten gewond. Nooit eerder waren er in de onafhankelijkheidsstrijd van Noord-Ierland zoveel mensen op één dag omgekomen door geweld van de Britse overheid.

In hetzelfde jaar concludeerde een Brits onderzoek dat de schuld niet bij de Britse soldaten lag. Een nieuw onderzoek in 2010 gaf echter de nabestaanden gelijk. Geen van de doden was bewapend en de soldaten hadden onterecht het vuur geopend. De Britse regering bood daarom haar excuses aan voor de moorden. 

De aanklagers deden er negen jaar over om een zaak te beginnen, omdat er eerst onvoldoende bewijs was. Maar nu staat er voor het eerst iemand terecht voor Bloody Sunday. De anonieme soldaat F. is aangeklaagd voor twee moorden en vijf pogingen daartoe. Hij wordt ervan verdacht kort na elkaar twee mannen te hebben doodgeschoten. Hoewel de soldaten volhielden dat de mannen een bedreiging vormden, werden beiden in de rug geschoten. Soldaat F. houdt echter nog steeds vol dat hij onschuldig is.