Een beknopte geschiedenis van het CNV

In 2025 liepen de spanningen rondom onderhandelingen over een CAO voor NS-personeel hoog op. Er werd meerdere keren zelfs gestaakt. Vakbond CNV speelde een hoofdrol, deels omdat die vakbond na stakingen in juni 2025 uiteindelijk wel inging op een loonbod van de NS. CNV, voluit het ‘Christelijk Nationaal Vakverbond’ is een bijzondere vakbond. Het is een van de grootste vakbonden van Nederland, maar ook de oudste nog actieve vakbond van het land.

In 1909 werd het CNV opgericht in een geheelonthouderscafé in Arnhem, 3 jaar na de oprichting van de sociaaldemocratische vakbond NVV. In het café kwamen de leiders van de verschillende christelijke vakbonden bij elkaar om te besluiten over een fusie. Het CNV was een door en door protestantse vereniging en verwierp daarom ook vanaf het begin het idee van de klassenstrijd die onder socialistische bewegingen populair was. Die strijd ging in tegen hun geloof in harmonie van de samenleving het CNV het eerste sociaal politieke programma waarin ze onder andere pleitte voor een kortere werkweek en een algemeen bindend verklaring van CAO’s. Resultaat liet niet lang op zich wachten, al is het de vraag of het CNV de belangrijkste rol hierin heeft gespeeld. De 8-urige werkweek werd in 1919 ingevoerd en het bindend verklaren van CAO’s werd in 1927 ingevoerd.

Vakbond in crisistijd

In de jaren 30, tijdens de economische crisis kreeg het CNV het ook druk. Deze crisis was zwaar voor werkenden, maar ook voor jongeren die de arbeidsmarkt op wilden, waardoor er voor de vakbonden veel werk aan de winkel was om de leefomstandigheden van de arbeiders te verbeteren. Hierdoor was er ook veel vraag, waardoor de ledentallen in 1929 enorm groeiden. Op 1 januari 1929 had het CNV rond de 58.000 leden. Na een jaar waren dat er rond de 73.000. Het ledenaantal bleef groeien tot de vakbond in 1940 119.000 leden had. Het CNV zette zich tijdens de crisis in tegen massawerkloosheid. Naast de arbeidsomstandigheden van werknemers hield de vakbond zich ook bezig met het debat rond het nationaalsocialisme. NSB-leden mochten geen lid worden van de vakbond.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Nadat Nazi-Duitsland in 1940 Nederland binnenviel, werd gemeld dat het bestuur van het CNV werd overgenomen door een NSB’er. Hierna stapte het voltallige bestuur op uit protest. In samenwerking met de sociaaldemocratische NVV en katholieke KAB zette de vakbond zijn werkzaamheden ondergronds door.

Het CNV slaat een fusie af

Na de oorlog herstelde het CNV zich snel. In 1974 leek er echter bijna een einde te komen aan het CNV. Er werd gehint op een fusie met de sociaaldemocratische vakbond, het NVV, en de katholieke vakbond, het NKV. Uiteindelijk onttrok CNV zich aan deze fusie, omdat de vakbond wilde vasthouden aan hun christelijke karakter. Het NVV en NKV fuseerden wel, waardoor de FNV ontstond, de grootste vakbond van Nederland op dit moment.

De decennia die volgden bleef het CNV groeien. In 2010 is het hoogtepunt echter bereikt met 336.000 leden, maar sindsdien lijkt de populariteit van de vakbond af te nemen. In 2023 blijkt dat het ledenaantal met maar liefst 126.000 leden verlaagd is, waardoor er nog maar 210.000 leden overblijven. Het voortbestaan van de vakbond is daardoor onzeker.