Eerste stofzuiger ter wereld

Meer dan honderd jaar geleden was het nog niet mogelijk om even wat kruimels op te zuigen. Om de onvermijdelijke stofwolken uit huis te houden, behielp men zich met de bezem en de mattenklopper. In het begin van de 20e eeuw bedacht de Engelse uitvinder Hubert Cecil Booth dat het wel handig zou kunnen zijn om vuil op te zuigen en te verzamelen, in plaats van het enkel te verplaatsen.

Voorlopers

In 1869 bouwde Ives McGaffey uit Chicago de eerste reinigingsmachine die gebruikmaakte van een vacuüm om vuil van de grond te verwijderen en te verzamelen. Bij deze mechanische stofzuiger moest de gebruiker zuigkracht opwekken door in een lederen bal te knijpen. Het apparaat was moeilijk te bedienen en bovendien erg zwaar.

Een andere uitvinder, de Amerikaan John Thurman, verkreeg in 1898 het patent op een ‘pneumatische tapijt vernieuwer’. Met behulp van een verbrandingsmotor had Thurman een machine ontwikkeld voor het reinigen van tapijten en kleden. Hij bouwde het apparaat op een paardenkar en ging ermee langs de voordeuren van St. Louis om tegen betaling bij mensen thuis schoon te maken. Zijn vinding blies het stof echter alleen weg, zonder het te verzamelen. Daarom werd er later in een octrooirechtszaak over Thurman gezegd dat ‘hij niet lijkt te hebben geprobeerd om een stofzuiger te ontwerpen, of het proces van een stofzuiger te hebben begrepen’.

Hubert Cecil Booth

De eerste die een automatische reinigingsmachine bouwde, die met een verbrandingsmotor daadwerkelijk stof opzoog, was de Britse uitvinder Hubert Cecil Booth. Het verhaal gaat dat hij in 1900 een demonstratie bijwoonde van een ‘Amerikaanse stofblazer’. Toen bedacht hij zich dat het veel gemakkelijker zou zijn als de machine het stof zou opzuigen. Schoonmaken noemde Booth in die tijd ‘simpelweg het verplaatsen van vuil’. Hij schijnt het idee diezelfde avond nog getest te hebben. In een restaurant legde hij een servet op een stoel, plaatste zijn mond tegen het servet en probeerde zoveel mogelijk stof op te zuigen en te verzamelen in het doekje. Hierdoor realiseerde Booth zich dat dit principe in de praktijk toepasbaar zou moeten zijn. Hij zette zijn idee om in een geautomatiseerde machine. Booth patenteerde zijn uitvinding in 1901. Zijn machine was niet bedoeld om in productie te nemen voor verkoop. In plaats daarvan wilde hij schoonmaakdiensten tegen betaling aanbieden.

British Vacuum Cleaning Company

Booth liet koetsen bouwen waarop zijn stofzuiger gemonteerd werd. Een team van medewerkers in uniform reed namens de ‘Britisch Vacuum Cleaning Company’ (BVCC) met de wagens langs de huizen. Aangekomen bij de klanten werden de slangen uitgerold en gebruikt om binnenshuis schoon te maken. De machine zelf bleef buiten staan draaien. Destijds waren er veel klachten over het gigantische lawaai, vooral van eigenaren van paarden die op hol sloegen door de herrie. Toch werd de schoonmaakdienst een succes.

Vlak voor de kroning van de Engelse koning Edward VII in 1901 bleek dat het blauwe tapijt onder de troon smerig was. Booth werd meteen geroepen, en binnen de kortste keren had hij met zijn medewerkers de abdij schoongemaakt. Koning Edward VII was zo onder de indruk van deze snelle actie dat hij zelf twee stofzuigmachines aanschafte bij Booth.

Stofzuigerverkoper

Omdat andere ondernemers een graantje mee wilden pikken van het succes van de BVCC ontstonden er steeds meer soortgelijke schoonmaakbedrijven. Om zich van de rest te onderscheiden, maakte Booth een bezoekje van de BVCC steeds leuker voor zijn klanten. Zo voegde hij doorzichtige buizen toe aan zijn machine, zodat huisvrouwen hun vuil konden zien verdwijnen. Terwijl de klanten een kopje thee dronken, waren de goedgeklede werknemers van de BVCC niet alleen een hulp in de huishouding maar ook een vorm van vermaak.

Toch was het niet deze uitvinding die de basis legde voor de stofzuigers zoals wij die tegenwoordig kennen. De Amerikaan James Spangler bedacht in 1907 de eerste draagbare elektrische stofzuiger. Samen met William Hoover verbeterde hij het ontwerp en in 1908 kwamen de eerste exemplaren op de markt.De eerste stofzuigers bleven maanden in de opslag staan, omdat de verkoop in het begin niet zo goed liep. Dit veranderde toen de zakenpartners op het idee kwamen met hun handelswaar langs de deuren te gaan. Het beroep van stofzuigerverkoper was geboren. Tot op de dag van vandaag is de stofzuiger niet meer weg te denken uit het moderne huishouden.