Euthanasie in de oudheid
In de helft van de gevallen worden de mensen onvrijwillig geëuthanaseerd omdat ze oud en ziek zijn
Aldus Rick Santorum tijdens een kerkgesprek over het Nederlandse euthanasiebeleid. De Republikeinse presidentskandidaat stelde eveneens dat ruim 10 procent van alle sterfgevallen in Nederland het gevolg zijn van euthanasie. Volgens de statistieken ligt dit aandeel in werkelijkheid slechts rond de 2 procent. Hulp bij zelfdoding is een uiterst controversieel en politiek gevoelig onderwerp in de Verenigde Staten, met name onder christenen. Ook in de oodheid bestond er onder filosofen al discussie over de ethiek rondom euthanasie.
Het woord euthanasie is afkomstig van de Griekse woorden ‘eu’ (goede) en ‘thanatos’ (dood), en staat dus voor een goede- of genadige dood. Het fenomeen stamt in principe al uit de tijd van de nomadenvolken, die de zieke of oudere leden van de stam vaak achterlieten of om het leven brachten. Deze houding ten opzichte van de fysiek zwakkeren werd overgenomen door de meeste culturen in de oudheid. Zo gooiden de Spartanen gehandicapte kinderen van de berg Taigetos en wierpen de Romeinen hun misvormde nakomelingen in de rivier de Tiber. Bij de Egyptenaren en Joden daarentegen was het gebruikelijk om alle kinderen op te voeden.
Voor vele filosofen uit de Oudheid was euthanasie een omstreden onderwerp. Zo stelde Plato (424/423 v. Chr. - 348/347 v. Chr.) dat de mens “een soldaat van God is, die op zijn post moet blijven totdat Hij roept”. Daarnaast beloofden Griekse artsen uit de oudheid met de ‘Eed van Hippocrates’ dat zij “niemand, ook niet op diens verzoek, enig dodelijk geneesmiddel [zullen] toedienen” en dat zij zich eveneens niet “zullen lenen voor enig advies van dien aard.” Aristoteles (384-322 v. Chr.) daarentegen vond euthanasie wel ethisch verantwoord, met name omdat het in belang van de staat was om niet te investeren in de opvoeding van ‘onvolwaardigen’. Verder was hulp bij zelfdoding voor ouderen binnen de Romeinse aristocratische families niet ongebruikelijk. Van ethische bezwaren was bij dergelijke gevallen geen sprake, aangezien de behandelend artsen over het algemeen slaven waren.
Met de opkomst van het Christendom in de 4de eeuw na Christus werd euthanasie echter volledig uitgebannen. Volgens kerkvader Augustinus van Hippo was zelfmoord zowel in strijd met de Bijbel als met de natuurwet en dus strikt verboden, een opvatting die vervolgens eeuwen stand zou houden. Pas rond 1870 verschenen de eerste medische pleidooien voor een legalisering van euthanasie, maar de meerderheid van de bevolking bleek toen nog tegen. Uiteindelijk werd Nederland op 2 april 2001 het eerste land ter wereld dat actieve euthanasie, de hulp bij zelfdoding op verzoek van de patiënt zelf, legaliseerde.
