Geschiedenis van de Trêveszaal

Door eendracht worden kleine dingen groot - De Trêveszaal in het gebouw van het ministerie van Algemene Zaken is zonder twijfel één van de fraaiste vergaderzalen op het Binnenhof. Een ieder die de ruimte betreedt, zal onder de indruk zijn van het prachtige uitzicht over de Hofvijver en van de rijke, haast on-Nederlandse, decoraties die de zaal sieren. Zelfs voor de meeste ministers, die wekelijks voor vergaderingen van de ministerraad in de Trêveszaal bijeenkomen, heeft de ruimte iets bijzonders.

Zo liet oud-minister Klaas de Vries enkele jaren geleden in een interview weten hoe inspirerend de zaal voor hem was: ‘Statige schilderijen en beelden. En hoog aan de wand een mooie spreuk: “Concordia res parvae crescunt’’ – door eendracht worden kleine dingen groot. Dat wonder voltrekt hier vrijwel elke vrijdag tijdens de ministerraad.’

Het interieur van de Trêveszaal 

De symbolische betekenis van het interieur van de Trêveszaal gaat echter veel verder terug dan de ‘eenheid van beleid’. Ten tijde van de Republiek deed de ruimte namelijk dienst als officiële ontvangstzaal om bezoekers ‘uit den vreemde’ te imponeren. Het ontwerp van architect Daniël Marot (1661-1752) uit 1697, met de levensgrote stadhouderportretten langs de wanden en zijn weelderige plafondschilderingen, toonde de macht en rijkdom die de Verenigde Provinciën genoten. Daarnaast had de ligging een symbolische betekenis. De ontvangstzaal was opgetrokken op exact dezelfde plek waar in 1608 de opstandige gewesten hun succesvolle vredesonderhandelingen met Spanje hadden gevoerd en de facto hun onafhankelijkheid hadden afgedwongen. De naam ‘Trêveszaal’ verwijst dan ook naar het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) dat uit deze onderhandelingen voortvloeide (trêve is Frans voor wapenstilstand).

Trêveszaal als decor van binnenlandse aangelegenheden

Toch was de zaal, ondanks zijn functie als audiëntiezaal, ook in het verleden al enkele malen het decor van belangrijke binnenlandse aangelegenheden. Af en toe werd de zaal bijvoorbeeld gebruikt voor vergaderingen van de Staten-Generaal. Bovendien was de Trêveszaal in de jaren 1716-1717 het toneel van de zogenaamde Tweede Grote Vergadering. Deze reeks bijeenkomsten, georganiseerd door de kundige raadpensionaris Simon van Slingelandt (1664-1736), had tot doel de politieke structuur van de Republiek te hervormen en het verbond tussen de gewesten na een periode van grote verdeeldheid te versterken. In dit geval diende de symboliek dus om intern de neuzen dezelfde kant op te krijgen.

Artikel afkomstig uit het boek

Beginjaren van het Koninkrijk der Nederlanden

Ten slotte speelde de ruimte ook een belangrijke rol in de beginjaren van het Koninkrijk. Zo vond in 1814 in deze zaal de eerste vergadering van de nieuwe Staten-Generaal plaats. Na de eenwording met België en de invoering van het tweekamerstelsel diende de zaal vervolgens bijna veertig jaar lang als vergaderruimte voor de Eerste Kamer. Toen de grondwetsherziening van 1848 regelde dat de vergaderingen van de senaat voortaan openbaar toegankelijk dienden te zijn, verhuisde de Eerste Kamer noodgedwongen naar haar huidige onderkomen en kwam de Trêveszaal leeg te staan. Incidenteel diende zij nog als congresruimte, maar het noodzakelijke onderhoud bleef achterwege en de zaal raakte snel in verval.

Nieuwe ministerraad kabinet De Jong (1967-1971) bijeen in de Trèveszaal. Rechts achter de tafel v.l.n.r: Bakker, Witteveen, De Jong, Middelburg, Merckelbach, Polak.Links: Udink, Klompé, Lardinois, De Block, Beernink. Den Haag, 7 april 1967. (Wikimedia)

Trêveszaal in de twintigste eeuw

Pas in de twintigste eeuw zou de Trêveszaal zijn oude betekenis als vergaderruimte terugkrijgen. Kabinet-Kuyper gebruikte de ruimte enkele malen als vergaderzaal en vervolgens was het minister-president Willem Drees die de zaal aan de ministerraad ter beschikking stelde. Vanwege praktische motieven, maar Drees vond bovenal dat de Trêveszaal ‘een zoveel mooiere vergadergelegenheid’ was. Na een grondige restauratie in de jaren vijftig, nam de regering de Trêveszaal bovendien weer in gebruik als ontvangstruimte voor buitenlandse staatshoofden.

Vergaderzaal van de ministerraad sinds 1977

Ook nu nog dient de Trêveszaal regelmatig voor staatsbanketten, recepties en ontvangsten. De ruimte geniet echter de meeste bekendheid als vergaderzaal van de ministerraad. Sinds 1977 komen de ministers hier elke vrijdag bijeen. Net als Van Slingelandt in de achttiende eeuw, is het dan aan de minister-president de taak om de magie van de Trêveszaal te gebruiken en de eenheid van beleid  te bewaren.