Gestoofde kapoen uit de 17e eeuw
De capuyn of kapoen is een haan die voor de tafel is vetgemest door hem te castreren. Eigenlijk een gekapte haan dus. Het woord ‘kapoen’ stamt volgens de volksetymologie af van het oudere kaphan, vergelijkbaar met het 15e eeuwse kaphun of kaphuhn. Deze Duitsche vormen moeten in 1599 in het Nederlands bekend zijn geweest, want ze komen voor in de volgende vormen: kap-hoen, kaphaen en kappuyn. Kaphaan komt later bij ons voor in een Nederlandse vertaling van Plinius’ Nat. Hist. anno 1610. Onderstaand recept uit 1614 vertaalt de gekapte haan als capuyn.
Hoe men alle Capuynen, ende Hineen stooven sal (1614)
De Capuynen oft Hinne, naer datse gepluckt en van alles wel schoon gemaeckt zijn, mach mense vulle met eenich vulsel voor verhaelt daer men het gesoden mede vult, dan salmense in eenen aerden pot doen om te stoven, met een pont speckt cleyntiens in snipkens gesneden, en een half once heelen canneel, een quart gember, een halve note moscatel, wat safferaens, ende het derdendeel van eenen pot witten wijn, eenen beker ouden verjuys, vier oncen ghedroochde pruymen ende kriecken, vier oncen gemeyn kookrozijnen ende corenten, en soo vele waters daer by dat den capuyn ruym bedeckt is, deckt dan den pot oft stoofvat dicht toe, soo datter gheen loechte in en come: alst soo ghenoech ghestoft heeft, dient hem ter tafelen mee zijn eygen sauce. Ist dat den capuyn niet seer out en is sal op onderhalf ure wel ghesoden wesen. Andere sieden den capuyn eerst een walleken op eer zy hem stoven.
Om een kapoen of kip te stoven
Koop een kant en klare braadkip en vul deze met een mengsel naar keuze, bijvoorbeeld een mengsel van (parmezaanse kaas), walnoten, (wit) broodkruim, boter, gewelde rozijnen, kaneel, peper en eventueel saffraan.
Gebruik een geschikte pan voor stoven, bijvoorbeeld een gietijzeren pan, en voeg bij de kip ongeveer 450 gram fijngehakte spek, 15 gram (hele) kaneel, 7 gram gember, 15 gram nootmuskaat, wat saffraan en ongeveer een liter witte wijn, een kopje appelciderazijn, 120 gram gedroogde pruimen en/ of krieken en 120 gram gedroogde rozijnen.
Voeg hier water aan toe tot de kip bedekt is.
Sluit de pan goed af en zet het in de voorverwarmde oven (180 graden) om het te laten stoven.
Reken op ongeveer 45 min/ 1 uur per kg.
Draai de kip om de 45 min/ 1 uur.
Dien de kip als hij klaar is op met de saus uit de pan.
