Herkomst van 'wat een poespas'

Als je vindt dat ergens onnodig veel gedoe bij komt kijken of als iets een te ingewikkelde vertoning wordt, kun je stellen dat er sprake is van ‘poespas’. Dit woord bestaat al sinds de 17e eeuw in het Nederlands, maar waarom wordt te veel gedoe eigenlijk zo genoemd?

De uitdrukking ‘wat een poespas’ komt voort uit een aanduiding voor een soort mengelmoes van eten. Een poespas was van oorsprong een stamppot. Het was geen vast gerecht en kon uit allerlei door elkaar gehusselde soorten eten bestaan.

Oorlogsschepen

Een dergelijke poespas was vroeger niet echt geliefd. Het gerecht kon namelijk uit de meest uiteenlopende soorten groenten en vlees bestaan, zodat je nooit precies wist wat je voorgeschoteld kreeg. Door sommige bronnen wordt vermeld dat een poespas vroeger vooral werd opgediend aan boord van oorlogsschepen en dat het echt bedoeld was om de restjes eten op te maken.

Kluts

Het woord poespas is een zogenaamde onomatopee, een woord dat ontstaan is omdat het lijkt op de klank die mensen ermee associëren. Wanneer je verschillende soorten eten door elkaar klutst, lijkt de klank van het husselen een beetje op ‘poespas’. Onomatopeeën komen in het Nederlands overigens vooral voor bij benamingen voor dieren. Denk bijvoorbeeld aan de vogels grutto en tjiftjaf. De term poespas werd niet overal in Nederland gebruikt. Spreekwoorddeskundige F. A. Stoett vermeldt dat in het Gronings vroeger de term ‘koeskas’ bestond en dat dit hetzelfde betekende als poespas.

Raar gedoe

Langzaam maar zeker werd het woord poespas steeds vaker in de figuurlijke zin gebruikt en kreeg het steeds meer de betekenis van ‘raar gedoe’, die het tegenwoordig nog steeds heeft. Inmiddels wordt het woord poespas helemaal niet meer gebruikt om een gerecht dat bestaat uit een mengelmoes van eten aan te geven en kennen we eigenlijk alleen nog de figuurlijke betekenis.