Het ontstaan van wandelroutes en toeristenverenigingen
Wandelvakanties zijn al sinds de 19de eeuw erg populair. Door heel Europa is een wirwar van wandelpaden en routes te vinden waar wandelaars al decennia lang het Europese natuurschoon komen aanschouwen. Hoe ontstond recreatief wandelen als tijdverdrijf en wie richtte de wandelroutes in Europa op?
De Romantiek
De 19de eeuw staat bekend om zijn vervuilende industrialisatie en verstedelijking. Steeds meer mensen wilden ontsnappen aan de drukke, vieze stad en eropuit trekken in de natuur, om de frisse lucht in te ademen en tot introspectie te komen. Als tegenreactie op de industrialisatie ontstond de romantische stroming. Deze stroming werd onder andere gekenmerkt door een verlangen naar het terugkeren naar de natuur. De natuur was het onderwerp van veel schilderijen en gedichten uit deze tijd (een zeer bekend voorbeeld van een dergelijk schilderij is Der Wanderer über dem Nebelmeer van Caspar David Friedrich). Dichters en schrijvers trokken eropuit en lieten zich in hun verhalen inspireren door de wandeltochten die zij maakten. Reisverhalen werden een populair genre. Het eerste populaire boek over reizen door de natuur, Travels with a Donkey in the Cévennes van Robert Louis Stevenson, verscheen in 1879. Het was een verslag van de reis die Stevenson maakte door het Cévennes gebergte in het zuiden van Frankrijk. Het is een van de eerste verslagen waarin recreatief wandelen en kamperen voor komt. In het verhaal geeft Stevenson iemand de opdracht om een slaapzak voor hem te maken. Dit is het vroegst bekende voorbeeld hiervan.
Ironisch genoeg maakte de, door de romantici zo verguisde, industrialisering hun reizen mogelijk. De uitvinding van de stoomtrein zorgde voor een enorme toename van toerisme. Een in 1870 nieuw aangelegde spoorlijn naar de Dolomieten zorgden er bijvoorbeeld voor dat hordes toeristen de berg Drei Zinnen kwamen bezichtigen.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Toeristenverenigingen
In de tweede helft van de 19de eeuw werden de eerste toeristische verenigingen opgericht om de belangen van de wandelaar, de kampeerder en de bergbeklimmer te behartigen. Organisaties zoals de Ramblers in Groot-Brittannië, Den Norske Turistforering in Noorwegen en de Zwitserse Alpenclub organiseerden groepswandelingen, beheerden berghutten, en kwamen op voor de rechten van toeristen.
In Duitsland ontstond in 1896 de Wandervogel. Dit was een jongerenorganisatie die ook voortkwam uit de idealen van de romantische periode. De Wandervogel was een populair fenomeen, waarbij groepen jongeren in georganiseerde vorm aan wandelvakanties mee konden doen. In het begin van de 20ste eeuw zouden ook in Nederland dit soort organisaties ontstaan, zoals de Kweekelingen-bode. De Wandervogel wordt deels als oorzaak gezien van het ontstaan van een netwerk van jeugdherbergen door heel Duitsland. De organisatie had een zeer nationalistisch karakter. Een leidraad in de organisatie was het terugkeren naar de Teutoonse roots van het Duitse volk. In 1933 werd de Wandervogel echter ontbonden. Alle jeugdorganisaties buiten de HitlerJugend werden toen verboden.
20ste Eeuwse wandelroutes
Gedurende de 20ste eeuw werden wandelroutes een populair begrip. Een van de eerste wandelroutes was de Kekture in Hongarije (Hongaars voor “blauwe route”). Deze werd in 1938 opgezet. Het was een route door het natuurlandschap van Hongarije van wel 1128 km lang. Tien jaar later in 1947 werd in Frankrijk de eerste wandelroute opgericht. De Franse Jean Loiseau was geïnspireerd geraakt door zijn ervaringen bij verscheidene wandelclubs. Hij besloot in Frankrijk wandelroutes te markeren met een witte en rode streep. Hij koos voor deze kleurcombinatie omdat die het meest zichtbaar is in de natuur. De routes worden GR-paden genoemd, naar het Franse grande randonnées (lange wandeling) en zijn vandaag de dag nog te vinden, voornamelijk in Frankrijk, België, Nederland, Groot-Brittannië, Duitsland en Spanje.
De langste wandelroutes in Europa zijn de E-routes (plaatje hierboven). Deze werden voor het eerst mogelijk door het Schengen Verdrag, waarbij vrij verkeer tussen landen van de Europese Unie toegestaan werd. Vandaag de dag zijn er twaalf E-routes die bij elkaar opgeteld 70.000 km lang zijn.
Bron: Europeana.
