Internationale bemiddelende rol van Noorwegen in de 20ste eeuw

Gisteren zijn in Noorwegen de onderhandelingen tussen de linkse guerrillabeweging FARC en de Colombiaanse regering begonnen. Het doel van deze onderhandelingen is om het, bijna zestig jaar durende, conflict tussen de FARC en de regering te beëindigen. Noorwegen is als locatie gekozen omdat het land onpartijdig is in het conflict en een geschiedenis kent van neutraliteit en conflictbemiddeling.

Noorwegen verkreeg in 1905 haar onafhankelijkheid van Zweden. Na een referendum werd besloten dat het land verder zou gaan als een monarchie, waarna de Noren de troon aanboden aan de Deense prins Carl. Hij accepteerde dit aanbod en besteeg op 18 november 1905 de Noorse troon als koning Haakon VII. Onder zijn regeerperiode, die liep tot 1957, maakte Noorwegen de twee wereldoorlogen mee. In de Eerste Wereldoorlog lukte het de Noren om hun neutraliteit te behouden, maar in de Tweede Wereldoorlog werd het land binnengevallen door de Duitsers en van april 1940 tot mei 1945 bezet.

Verenigde Naties en de NAVO

Na de oorlog waren de Noren het er over eens dat hun politiek van neutraliteit achterhaald was en besloten zij verschillende bondgenootschappen aan te gaan. Noorwegen werd in 1945 één van de oprichters van de Verenigde Naties, waarbij de Noor Trygve Lie de eerste secretaris-generaal van de organisatie werd. Naast haar lidmaatschap van de VN werd Noorwegen, vanwege haar strategische belang voor oorlogvoering in het noorden van de Atlantische Oceaan, ook één van de oprichters van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO).

Tijdens en na de Koude Oorlog

Noorwegen koos voor een rol in de NAVO omdat het land daarmee een bondgenootschap aanging met andere landen die dezelfde democratische waarden deelden. Tijdens de Koude Oorlog was dit een belangrijk aspect van de buitenlandse politiek van de Noren. Zij hamerden op vreedzame conflictbemiddeling, collectieve veiligheid en het onderhouden van goede banden met andere Scandinavische landen. Na de Koude Oorlog ontwikkelden de Noren in 1991 een buitenlandse politiek die ook wel wordt omschreven als het ´Noorse model´. Dit model is kenmerkend voor Noorwegen, omdat het als doel heeft vrede en stabiliteit te bevorderen via politieke en civiele Noorse organisaties. De Noren willen hierbij eerlijke bemiddelaars in internationale conflicten zijn, die geloofwaardigheid hebben bij partijen aan beide kanten van een conflict.

Oslo-akkoorden

Al deze aspecten van het Noorse model kwam samen in de Oslo-akkoorden van 1993, die een aanzet vormden om het Palestijnse vraagstuk op te lossen. Bij deze akkoorden, waarover onderhandeld werd in Oslo, werd besloten dat de Palestijnen recht kregen op zelfbestuur door de vorming van de Palestijnse Autoriteit. Deze overeenkomst werd in 1995 uitgebreid met het Oslo II-akkoord, dat Palestijns zelfbestuur bekrachtigde in delen van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. De Noorse diplomaat Terje Rød-Larsen en de Noorse minister van Buitenlandse Zaken Johan Jørgen Holst waren instrumenteel bij de onderhandelingen tussen de Israëliërs en de Palestijnen.

Latere bemiddeling

Na de Oslo-akkoorden bleven de Noren betrokken bij conflictbemiddeling. Zo was oud-minister van Buitenlandse Zaken Thorvald Stoltenberg in 1993 lid van een VN-commissie die, zonder succes, probeerde om de oorlog in Bosnië te beëindigen. Verder heeft Noorwegen in de jaren ’90 bemiddeld in Guatemala, wat ook financiële steun kreeg van de Noren, en hebben Noorse bemiddelaars in het eerste decennium van de 21ste eeuw een rol gespeeld in landen als Sudan, Sri Lanka en Eritrea.

De onderhandelingen tussen de FARC en de Colombiaanse regering zijn gisteren op een geheime locatie begonnen. De deelname van de Nederlandse FARC-strijdster Tanja Nijmeijer zorgde onlangs voor opschudding, omdat zij in een aantal landen gezocht wordt voor terroristische activiteiten. Na een eerste onderhandelingsronde in Noorwegen wordt het overleg waarschijnlijk voortgezet in Cuba.