Jeu de boules: oude mannenspel of dé nieuwe Olympische sport?

Nu Parijs de Olympische Spelen van 2024 wil organiseren, is er een waar offensief gestart. Als het aan de Fransen ligt, moet jeu de boules, oftewel ‘petanque’, dé nieuwe Olympische sport worden. De voorzitter van de Franse petanque-bond, de C.M.S.B., zegt dat er wereldwijd in meer dan 160 landen miljoenen spelers actief zijn. Wat is de oorsprong van deze populaire sport?

In Nederland staat jeu de boules vooral bekend als een ontspannen campingsport. Vele toeristen die in Frankrijk in aanraking zijn gekomen met het spel waren zo enthousiast dat ze het mee hebben genomen naar huis. Niet alleen in Europa, maar ook in de Verenigde Staten, Canada en zelfs in China en Thailand is jeu de boules razend populair.

Een oud spel

Jeu de boules stamt af van een balspel dat al in het oude Griekenland werd beoefend. De Romeinen namen dit over en veranderden het in een versie die meer lijkt op het spel dat vandaag de dag bekend is. Door de eeuwen heen blijft het aanwezig als tijdverdrijf en in de Middeleeuwen was er zelfs sprake van een flinke opleving. Na de Franse Revolutie ontwikkelde het spel zich tot een heuse volkssport.

‘Oude mannensport’

Jeu de boules zoals we het nu kennen, is volgens overlevering ontstaan rond 1907 in La Ciotat, vlakbij Marseille. Jules Lenoir, een oudere man, speelde het aloude balspel, maar kon geen aanloop nemen vanwege zijn reuma. Zo ontstond de regel dat de speler binnen een cirkel moet blijven als hij de bal werpt. Petanque – ofwel jeu de boules - was geboren. Het zorgde er echter ook voor dat de sport vanaf toen regelmatig werd aangemerkt als een ‘oude mannensport’, hoewel tegenwoordig vele leden het hier natuurlijk niet mee eens zijn.

Fédération Internationale de Pétanque et Jeu Provençal

In 1958 werd de internationale bond van jeu de boules opgericht naar aanleiding van een wedstrijd in België het jaar ervoor. Zeven landen, waaronder België, Spanje en natuurlijk Frankrijk, waren als eerste van de partij. In 1959 werden de eerste Wereldkampioenschappen Petanque georganiseerd met verschillende categorieën. Zo waren er aparte wedstrijden voor mannen en vrouwen en was er een aparte categorie die ‘precisieschieten’ heette.

Populair op eigen bodem

In Frankrijk geniet het spel nog steeds de grootste populariteit met ongeveer 350.000 officiële leden en zo’n 17 miljoen hobbyspelers. Maar ook in Nederland is de liefde voor deze balsport gegroeid. De Nederlandse tak van de jeu de boules bonden werd opgericht onder de naam ‘Nederlandse Jeu de Boules Bond’. Inmiddels kent de sport in Nederland zo’n 18.000 officiële leden verdeeld over meer dan 225 verenigingen. En nog steeds groeit het aantal, waarbij verassend genoeg steeds meer jongeren interesse tonen.

Hoe hoort het nu?

Jeu de boules is officieel de verzamelnaam voor verschillende ‘disciplines’. Het wordt echter vaak gebruikt als synoniem voor petanque. Maar hoe werkt het nu precies? Het spel kan gespeeld worden met individuele spelers, maar ook met teams van twee (doublette) of drie personen (triplette). De bedoeling is om de boules zo dicht mogelijk bij de but (een klein hout balletje) te krijgen, wat in het Frans ‘doel’ betekent. Het spel is ten einde zodra één van de teams 13 punten heeft behaald.