Koninklijke Nederlandse Brigade ‘Prinses Irene’

Op 11 januari 1941 wordt de Koninklijke Nederlandse Brigade ‘Prinses Irene’ opgericht. Ondanks de korte bestaansperiode, de Brigade wordt opgeheven in december 1945, kent het een aantal successen. In eerste instantie is het leger zo slecht getraind dat prins Bernhard weigert de naam van zijn dochter te verbinden aan de Brigade. Een aantal maanden na de oprichting draagt het echter alsnog de naam Koninklijke Nederlandse Brigade ‘Prinses Irene’ en vecht het onder geallieerde leiding voor de bevrijding van Nederland.

Dienstplicht

Zo’n drie maanden na de inval van nazi-Duitsland in Nederland in mei 1940, stelde de Nederlandse regering de dienstplicht in voor alle mannen tussen de 19 en 36 jaar die in het buitenland verkeerden. De Nederlandse regering was optimistisch gestemd. Het veranderde de naam daarom alvast in de Koninklijke Nederlandse Brigade en hoopte op zo’n 10.000 aanmeldingen. Dit aantal werd echter bij lange na niet gehaald. Velen kozen ervoor als vrijwilliger in het Engelse, Amerikaanse of Canadese leger te dienen en slechts 1500 man kwamen uiteindelijk ook daadwerkelijk opdagen.

Koninklijke Nederlandse Brigade ‘Prinses Irene’

De mannen die kwamen opdagen waren vaak slecht of niet militair getraind en hadden een gemiddelde leeftijd van boven de 30. Daarnaast waren de officieren van de Brigade vaak incapabel waardoor de eenheid niet goed functioneerde. Hierdoor weigerden prins Bernhard en koningin Juliana in eerste instantie de naam van hun dochter Irene aan de Brigade te verbinden. Toen op 27 augustus 1941 het koninklijk paar echter een bezoek bracht aan de Koninklijke Nederlandse Brigade in Wolverhampton, deden zij dit wél. De officieren waren vervangen en de slechtste soldaten hadden minder belangrijke functies gekregen. Vanaf nu heette de eenheid officieel Koninklijke Nederlandse Brigade ‘Prinses Irene’.

Training en materieel

Omdat niemand wist wanneer de bevrijding zich daadwerkelijk zou voltrekken, besloot minister-president Pieter Sjoerds Gerbrandy dat de eenheid gebruikt kon worden door belangrijke diensten zoals de Britse marine of luchtmacht of de koopvaardij. Pas met de geallieerde invasie in Normandië in juni 1944 kwam de Koninklijke Nederlandse Brigade voor het eerst in actie. De Brigade was ondertussen een geoefende eenheid geworden en beschikte ondanks het beperkte aantal soldaten, zo’n 1296, over een veelzijdigheid aan materieel, waaronder pantserwagens, rupsvoertuigen en artillerie. Dit maakte hen uitermate geschikt voor opdrachten waarbij snelheid een eerste vereiste was.

Invasie Normandië en eerste gevechten

De Brigade ging niet meteen de eerste dag van de invasie in Normandië mee. Maar op 5 augustus, de verjaardag van prinses Irene, was het dan zover: Ze gingen op weg naar Frankrijk. Op 8 augustus rond half één ’s middags kwamen zij aan in Graye-sur-Mer. Onder leiding van Kolonel A.C. de Ruyter van Steveninck nam de eenheid bij kasteel St. Come voor het eerst deel aan gevechten. Door mortiervuur kwam hierbij één brigadelid om het leven.

Opmars richting Nederland

Hierna begon de opmars richting Nederland. Via het Normandische stadje Pont-Audemer stootten de geallieerden en de Koninklijke Brigade door naar België. Nadat de Brigade had geholpen bij de bevrijding van Brussel en Beringen, betraden zij in de nacht van 20 op 21 september 1944 voor het eerst Nederlandse bodem. In Nederland hielpen zij bij de bevrijding van Tilburg en Hedel en ondersteunden zij als grondleger operatie Market Garden. Op 5 mei capituleerde de Duitse bezetter en vertrok de Brigade richting Wageningen, vanuit waar zij richting Den Haag gingen. Op 8 mei bereikten zij als eerste geallieerde eenheid deze stad.

Na de oorlog

Met het einde van de oorlog kwam er ook een einde aan de Koninklijke Nederlandse Brigade ‘Prinses Irene’. Op 13 juli 1945 werd de Brigade in de Haagse Julianakazerne ontbonden. Prins Bernhard hechtte hier de Militaire Willemsorde 4e klasse aan het vaandel en reikte onderscheidingen uit aan leden van de eenheid. Wel vormde de Brigade de kern voor het Regiment Prinses Irene. Dit regiment nam na de oorlog deel aan de politionele acties in Nederlands Indië, waar het werkte aan herstel van orde, rust en vrede. Meer recentelijk was het regiment betrokken bij de handhaving van vrede in Bosnië, Kosovo en Cyprus.