Militaire Willemsorde vernoemd naar Willem met de Hoorn

Op 4 december reikte koning Willem-Alexander de Militaire Willemsorde uit aan majoor Gijs Tuinman. De majoor ontving de hoogste militaire onderscheiding voor moed en dapperheid tijdens missies in Afghanistan. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de Militaire Willemsorde niet vernoemd naar koning Willem I, maar naar Willem met de Hoorn (752-812).

Maria verschijnt aan Willem met de Hoorn

De Militaire Willemsorde is de hoogste Nederlandse militaire onderscheiding. In 1815 werd de onderscheiding door koning Willem I ingesteld om dappere soldaten en burgers te kunnen onderscheiden na de slag bij Waterloo. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is de orde niet vernoemd naar koning Willem I, maar naar een veel ouder persoon: Willem met de Hoorn (752-812), ook bekend als Guillaume d’Orange of Willem van Gellone. Hij was hertog van Aquitanië, graaf van Toulouse en de eerste graaf van Orange.

Familie van Karel de Grote

Over Willem met de Hoorn doen veel verhalen de ronde. Hoeveel van die verhalen op waarheid berusten, is niet bekend. Volgens deze verhalen was hij een telg van een familie uit de hoge adel. Hij zou een kleinzoon zijn geweest van Karel Martel en een neef van Karel de Grote. Die laatste gaf Willem de voogdij over zijn zoon Lodewijk de Vrome. Daardoor mocht Willem zich, totdat Lodewijk meerderjarig werd, graaf van Aquitanië noemen.

Graaf van Orange

Willem met de Hoorn stond dichtbij Karel de Grote. In die hoedanigheid was hij betrokken bij een aantal veldtochten tegen de Saracenen. Tijdens de gevechten verloor hij een stuk van zijn neus, wat hem de bijnaam Guillaume au Court Nez, Willem met de Korte Neus opleverde. Dat verbasterde tot Guillaume au Cornet, Willem met de Hoorn. In 803 zou hij tijdens een van de veldtochten Barcelona veroverd hebben. Tijdens een andere veldtocht veroverde hij de streek rond Orange. Dat gebied kreeg hij in leen van Karel de Grote, waardoor Willem zich de eerste graaf van Orange kon noemen.

Willem met de Hoorn en het huis Oranje-Nassau

Willem met de Hoorn is niet de stamvader van het huis Oranje-Nassau, ondanks dat de naam anders doet vermoeden. Keizer Frederik Barbarossa verhief het gebied Orange in 1182 tot een soeverein prinsdom, waarmee de graven zich prins mochten noemen. Doordat een aantal nazaten alleen dochters kregen, ging Orange meerdere keren over op andere adellijke families. In 1530 was Orange op die manier in handen van de familie Chalôn. De laatste telg uit die familie stierf echter kinderloos. Hij liet het gebied na aan René van Nassau, die het prinsdom weer naliet aan zijn neef: Willem van Oranje. Onze ‘vader des vaderlands’ was waarschijnlijk dus geen directe bloedverwant van zijn 700 jaar oudere naamgenoot, hij erfde alleen de titel Prins van Oranje.

Nalatenschap van Willem met de Hoorn

Het klooster Saint-Guilhem-le-Désert

Willem met de Hoorn liet meer na dan een titel. Tegen het einde van het jaar 804 stichtte hij in de vallei van Gellone een klooster. In 806 trad hij zelf toe tot het klooster. Daarbij kreeg hij van Karel de Grote een reliek van het kruis waar Jezus aan gestorven was. Hij werd nog een enkele keer opgeroepen om zijn leenheer militair bij te staan, maar in 812 -sommige bronnen zeggen 814- overleed Willem met de Hoorn in zijn eigen klooster.

Willem met de Hoorn wordt heilig verklaard

Na zijn dood werd het graf van Willem al snel een bedevaartsoord. Het klooster werd naar hem vernoemd, Saint-Guilhem-le-Désert, en het werd een belangrijke plaats langs de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. In 1066 werd Willem heilig verklaard, waarna in de 12e eeuw het overschot van Willem werd overgeplaatst naar Toulouse. Een deel van zijn arm werd daar in een aparte reliekschrijn bewaard. Over Willem zelf ontstond in de 12e eeuw het heldendicht Chanson de Guillaume. De heldenverhalen over Willem en de vermeende link met het huis Oranje-Nassau waren voor de commissie die in 1815 de Militaire Willemsorde instelde een reden om Willem met de Hoorn als naamgever van de ridderorde te kiezen.