Nikolaas van Myra en zijn tijd

Heeft de heilige Nikolaas werkelijk bestaan? Er zijn geen getuigenissen van tijdgenoten bekend en zelfs blootlegging van zijn monumentale grafkerk te Demre heeft niets opgeleverd. Uit latere gegevens valt alleen af te leiden, dat ene Nikolaos uit Patara in de vierde eeuw enkele jaren bisschop is geweest van Myra, een stad in het zuidwesten van het huidige Turkije.

Biografie op de tast

De oudste levensbeschrijving die wij kennen, dateert uit de achtste eeuw. Deze vita combineert een aantal oudere wonderverhalen over Nikolaos met elementen uit verwante levens. Door gegevens uit de vita en legenden te toetsen aan wat bekend is over de vierde eeuw, kan A. Blom toch het toneel van Nikolaas' leven schetsen. De decors worden gevormd door beschrijvingen van zijn tijd, zijn land, zijn stad. Nikolaas komt zelf uit de coulissen naar voren als kind van zijn tijd, als man met een publieke functie, als burger van het Grieks-Romeinse Rijk, als christen van vlak na de laatste vervolging in een nog goeddeels heidense wereld, als bisschop onder bisschoppen die elkaar links en rechts verketterden, als rijksgenoot van de redenaar Libanios en de officier-geschiedschrijver Ammianus. De historische Nikolaas blijft ongrijpbaar, maar zijn gestalte kan in deze prachtige 'biografie op de tast' vaker en duidelijker gezien worden dan ooit te voren.