Olympische Winterspelen aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog
Dit weekend beginnen de Olympische Winterspelen in de Russische badplaats Sotsji. Ook nu is er vooraf veel discussie geweest over de keuze voor Rusland als locatie voor het evenement. Internationale ontwikkelingen zorgden vaker voor het verplaatsen of afblazen van de Winterspelen.
Sapporo
De 5e Olympische Winterspelen 1940 worden in eerste instantie toegewezen aan de Japanse stad Sapporo. Als de startdatum nadert, raakt Japan in 1937 verwikkeld in een oorlog met China. In juli 1938 laten ze daarom het Internationaal Olympisch Comité (IOC) weten af te zien van de organisatie van de Winterspelen.
Sankt Moritz
Direct zoekt het IOC naar een alternatief. Hoewel op dat moment ook in Europa de internationale verhoudingen op scherp gesteld worden, wordt een nieuwe locatie gevonden in het Zwitserse wintersportoord Sankt Moritz. Alle nationale olympische comités ontvangen een uitnodiging om in 1940 naar Zwitserland te komen.
Maar ook de keuze voor Zwitserland zorgt voor problemen. Al langer was er een verschil van inzicht over de vraag welke sporters mochten deelnemen aan het onderdeel alpineskiën. Het IOC is van mening dat deelname van skileraren niet is toegestaan. Zij skiën immers voor hun beroep, en kunnen om die reden niet als amateurs gezien worden. En de Olympische Spelen zijn nu juist bedoeld voor amateur-sporters. Voor Zwitserland is dat onacceptabel; zij vinden dat (hun) skileraren gewoon moeten kunnen meedoen aan de Olympische wedstrijden.
Garmisch-Partenkirchen
Omdat er geen beweging zit in de standpunten van beide partijen, besluit het IOC in juni 1939 de organisatie van de Winterspelen bij Sankt Moritz weg te halen. Op verzoek van het IOC stelt een maand later de Zuid-Duitse stad Garmisch-Partenkirchen zich kandidaat. Voor de 2e keer in successie, want in 1936 zijn hier ook al de Winterspelen gehouden. Eigenlijk is het IOC van mening dat het onwenselijk is om Olympische Spelen 2 maal achter elkaar op dezelfde plaats te organiseren, maar nood breekt in dit geval wet. Voordeel van de keuze voor Garmisch-Partenkirchen is dat alle benodigde accommodaties en faciliteiten nog aanwezig zijn.
Wie doet er mee?
In april 1939 benadert het Nederlandsch Olympisch Comité de sportbonden met de vraag of zij van plan zijn deelnemers naar de Olympische Winterspelen 1940 te sturen, en of zij aanspraak willen maken op een financiële bijdrage voor de training van de atleten. Met de Nederlandse IJshockeybond ontstaat daarop een kleine controverse.
De IJshockeybond wil graag meedoen aan de Spelen. De bond stuurt daarom het NOC een overzicht van de verwachte kosten ‘rekening houdende er mede, dat een tiental dagen acclimatiseering in de hooge lucht vóór de winterspelen voor de spelers absoluut noodzakelijk lijkt’.
Dit voorwerk is echter helemaal voor niets. Het NOC heeft ‘na een nauwkeurige bestudeering van de resultaten door de Nederlandsche ijshockeyers tot heden bereikt in vergelijking met de prestaties van andere landen’ namelijk geconcludeerd dat er geen Nederlandse deelnemers naar het Olympische ijshockeytoernooi worden afgevaardigd.
IJshockeybond furieus
De Nederlandsche IJshockeybond is furieus en stuurt een vlammende brief naar het NOC. Deelnemen aan het Olympische toernooi is essentieel voor de ontwikkeling van de sport. Alleen door het spelen van internationale wedstrijden kan een ploeg groeien. De IJshockeybond vraagt zich af waarom het NOC zichzelf beter in staat acht het niveau van het Nederlandse ijshockey te beoordelen dan de eigen sportbond.
De bond stuurt zelfs brieven van de President van de Ligue Internationale de Hockey sur Glace en van de Duitse gedelegeerde op de wereldkampioenschappen ijshockey aan het NOC. Ook deze buitenlandse deskundigen betogen dat er niets mis is met het niveau van het Nederlandse ijshockey en dat alleen regelmatige deelname aan internationale competities de sport verder tot ontwikkeling kan brengen.
Geen Winterspelen in 1940
Maar zelfs een persoonlijke toelichting door de voorzitter van de IJshockeybond op de bestuursvergadering van het NOC mag niet baten. Het NOC-bestuur laat zich nog niet vermurwen en stelt een beslissing over het sturen van Nederlandse ijshockeyers uit. Van uitstel komt in dit geval afstel. Op 1 september 1939 valt het Duitse leger Polen binnen. Daarop verklaren Engeland en Frankrijk de oorlog aan Nazi-Duitsland. Niemand heeft het dan meer over Olympische Winterspelen. En al helemaal niet meer over het ijshockeyteam.
Pas op de Olympische Winterspelen van Lake Placid in 1980 speelt Nederland zijn eerste, en tot nog toe enige, olympische ijshockeywedstrijden. Nederland kwalificeert zich door in 1979 het wereldkampioenschap voor B-landen te behalen.
Nationaal Archief
• 2.19.124 – archief van het Nederlands Olympisch Comité (NOC), 1912-1993, inv.nrs. 64 en 332-333
Flickr
Op de website Flickr the Commons is een selectie van foto's van Olympische Winterspelen uit het verleden uit de collectie van het Nationaal Archief te bekijken.
