Opkomst en ondergang van bankovervallen

De laatste jaren worden er in Nederland steeds minder banken overvallen. Uit jaarcijfers van de politie blijkt dat er in 2013 slechts één bankoverval plaatsvond. Niet alleen in Nederland is er sprake van een neerwaartse trend. Daarmee kan gezegd worden dat de geschiedenis van de klassieke bankoverval eindigt na vijftig jaar.

Wilde jaren zestig

Na de Tweede Wereldoorlog hadden Nederlanders de hand op de knip. Het land was in wederopbouw. Door de eerste ‘loongolf’ van 1963 kregen de mensen al gauw meer te besteden. Lonen werden contant uitgekeerd en dit geld werd in grote hoeveelheden opgeslagen in de kluizen van banken.

‘Handen omhoog, dit is een overval’ 

Hoewel bekend is dat er in 1916 en in 1944 ook al kleine overvallen bij banken zijn gepleegd schrok Nederland in de jaren ’60 op van de golf aan bankovervallen die zich over het land verspreidde. Vol verbazing keek men op 15 oktober 1965 naar het journaal toen bekend werd gemaakt dat in Tilburg een bank overvallen was. Door justitie wordt deze overval op een vestiging van de Amro-bank als de eerste bankoverval van Nederland beschouwd.

Gebrek aan beveiliging

Het Nederlandse bankwezen was in de jaren ’60 totaal niet voorbereid op de nieuwe vorm van criminaliteit. Geldtransport vond plaats via de post, op bagagedragers van de fiets, of voor in de bak van een bakfiets. Balies van banken waren niet beveiligd met kogelvrij glas en in veel kantoren werd het alarm uitgeschakeld, omdat het een herrie maakte als er per ongeluk tegenaan gestoten werd.

Een bank overvallen was een fluitje van een cent. Vooral vrijdag, de dag waarop de loonzakjes overal in het land aan werknemers werden uitgedeeld, was een populaire dag voor overvallers. Pas in de jaren ’70 werden banken structureel steeds beter beveiligd.

Spectaculaire overvallen

Een in het oog springende bankoverval werd gepleegd op 2 april 1976 in Amsterdam. Een aantal mannen overvielen de Girobank aan het Singel. De politie was gewaarschuwd en stond klaar om de overvallers in hun auto te overmeesteren. De mannen sprongen echter met de buit in een speedboot, er snelden over de grachten naar het IJ. De overval is nooit opgelost.

Bankovervallen in de rest van de wereld

In Brazilië werkten overvallers maanden aan een tachtig meter lange tunnel voorzien van verlichting en airco. In 2005 bereikte de tunnel een bankgebouw en daar maakten de mannen meer dan zeventig miljoen dollar buit.

Bagdad is wellicht de stad waar het meeste geld uit banken is gestolen. In 2003 en 2012 werd respectievelijk 292 en 920 miljoen dollar uit kluizen ontvreemd. Een dag voor de Amerikaanse invasie in Irak werd de Centrale Bank gedwongen 920 miljoen dollar aan biljetten aan de zoon van Saddam Hussein te geven. Het duurde uren om de biljetten in een vrachtwagen te laden.

Bankoverval als historisch fenomeen

Niet alleen in Nederland neemt het aantal bankovervallen zienderogen terug. Zo werden er in 1992 nog 847 banken overvallen in Engeland. In 2012 vonden er aan de overkant van de Noordzee nog slechts vier bankovervallen plaats. Tegenwoordig kunnen bankmedewerkers niet meer bij grote hoeveelheden contant geld en is bijna al het geld digitaal. Bijkomend is nog dat door de opkomst van het elektronische geld en door de hervormingen in de bankensector steeds meer bankkantoren sluiten. Er zijn nu dus minder banken om te overvallen.

Nieuwe criminaliteit

Hoewel de modernisering ertoe heeft geleid dat de traditie van het fysieke bankroven bijna geheel aan het verdwijnen is, zorgt technologische ontwikkeling ook voor nieuwe kansen voor criminelen. De FBI rapporteerde dat de eerste bankoverval via internet al werd gepleegd in 1994. Cybercriminelen wisten meer dan tien miljoen dollar van Amerikaanse rekeningen over te maken naar het buitenland. Hackers zijn nu in staat om in korte tijd grote bedragen te stelen. Zo werd er bij een online-aanval in 2013, binnen een paar uur 45 miljoen dollar gestolen door zeven Amerikanen.