Opstand in de DDR

“De opstand is het werk van fascistische agenten uit  het buitenland”, zei de Minister-President van Oost-Duitsland in een verklaring op 17 juni 1953. De prijzen waren gestegen en arbeiders moesten langer werken. Er volgde een staking, die de kop in werd gedrukt met behulp van Sovjettroepen.

De Oost-Duitse regering besloot in juni 1953 dat de arbeidsproductiviteit omhoog moest. Tegelijkertijd stegen de prijzen van levensmiddelen als gevolg van de slechte economie. Er ontstond onrust in het communistische Oost-Duitsland. Op 15 juni 1953 begonnen de protesten. De dag erna breidden de stakingen en opstanden zich uit naar steden in het land. De protesten bereikten een hoogtepunt op 17 juni. In 500 plaatsen gingen de inwoners de straat op. Het was een grootschalige opstand tegen het regime. Tussen de 400.000 en 1,5 miljoen arbeiders demonstreerden tegen de maatregelen. Ze bezetten de staatsgebouwen, bestormden de gevangenissen en staken panden in brand. De Oost-Duitse media koos ervoor om de ongeregeldheden in eerste instantie te negeren, totdat Minister-President Otto Grotewohl met een verklaring kwam.

Hij zei dat de plannen zouden worden teruggetrokken. Maar hij noemde de opstand het werk van buitenlandse provocateurs en fascistische agenten, en Duitse kapitalistische monopolisten. De Sovjetunie besloot in te grijpen en de rust in de communistische staat te herstellen. Ze zetten 20.000 Sovjetsoldaten en meerdere tanks in en 8.000 soldaten uit Oost-Duitsland. Op 17 juni verloren 34 mensen het leven. Ondanks dit ingrijpen gingen de protesten tot de maand juli door. 6.000 mensen werden opgepakt en berecht. In de gevangenis overleden nog vier personen en vier anderen pleegden zelfmoord. De DDR maakte een melding van 25 slachtoffers, de BRD van 500. In 2004 wees een onderzoek uit dat er in het totaal 55 dodelijke slachtoffers zijn gevallen, waarvan het lot van 18 personen niet met zekerheid kon worden vastgesteld. Aan de kant van het DDR-regime zijn 5 mensen om het leven gekomen. Doordat de opstand was neergeslagen kwam er een piek in de vluchtelingenstroom van Oost- naar West-Duitsland op gang. Om de mensen die stierven bij de opstand te herdenken is er ieder jaar op 17 juni een gedenkdag.

Dit is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen op IsGeschiedenis. Dit artikel is onderdeel van een serie van vijfentwintig artikelen over de Berlijnse Muur. Dit jaar is het vijfentwintig jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel. Ook IsGeschiedenis staat stil bij dit jubileum. Daarom publiceert IsGeschiedenis vijfentwintig items over de geschiedenis van de Berlijnse Muur.