Peter Fechter: ‘slachtoffer van de Berlijnse Muur’

Berlijn, 17 augustus 1962 - Vanwege een 45-kilometer lange muur is het al iets langer dan een jaar onmogelijk voor Oost-Berlijners om West-Berlijn te bereiken. Peter Fechter en Helmut Kulbeik, twee jonge vrienden uit Oost-Berlijn, trekken echter hun stoute schoenen aan en doen een moedige poging over de muur te klimmen. Voor één van hen loopt de onbezonnen vluchtpoging noodlottig af.

Peter Fechter was geboren en getogen in het oosten van Berlijn. Ongeveer een jaar na de bouw van de Berlijnse Muur smeedde de op dat moment 18-jarige bouwvakker samen met zijn collega en vriend Helmut Kulbeik het riskante plan om over de muur naar het lonkende Westen te klimmen.

Op 17 augustus 1962 verschansten ze zich vlakbij Checkpoint Charlie in een voormalige timmerwerkplaats aan de Zimmerstrasse, op steenworpafstand van de muur. Ze ontdekten dat een open raam hen toegang gaf tot wat later de ‘dodenstrip’ werd genoemd: een bewaakte strook grond tussen de muur en hermetisch hekwerk. Op het moment dat Fechter en Kulbeik de muur ongemerkt hadden bereikt werden ze ontdekt door de DDR-soldaten, die onmiddellijk schoten losten.

Terwijl Helmut Kulbeik er alsnog in slaagde ongedeerd over de muur te klimmen, werd een door shock overvallen Fechter meerdere malen geraakt in zijn bovenlichaam. Hij bleef kermend van de pijn liggen. Ondertussen verzamelde zich aan de westzijde van de muur een mensenmassa, die vol afschuw op de situatie reageerde. Er ontstond een rumoerige situatie. Vanuit West-Berlijn wierpen politieagenten tevergeefs verband en andere hulpmiddelen over de muur. Aansporingen van de Berlijners aan het adres van de militairen om de jongen te helpen vonden geen gehoor. Ook de Amerikaanse soldaten bij Checkpoint Charlie voelden zich niet geroepen in te grijpen.

Het verhaal gaat dat een Amerikaanse luitenant reageerde met de woorden: “Not our problem”. Zo lag Fechter nog een uur lang smekend om hulp aan de voet van de muur zonder dat er ook maar iets gebeurde, en bloedde hij uiteindelijk langzaam dood. Pas na het arriveren van een DDR-officier haalden de Oost-Duitse soldaten het levenloze lichaam van de 'wetovertreder' op, terwijl de toeschouwers luidkeels “Moordenaars!” scandeerden.

Foto’s van dit moment gingen de wereld over en verschenen onder meer in het Amerikaanse tijdschrift Life. De schrikwekkende omstandigheden waarbij Fechter om het leven kwam, en die treffend worden geïllustreerd door deze bekende foto, maakten zijn dood tot een triest maar krachtig symbool voor de 'slachtoffers van de Berlijnse Muur' - 136 in totaal.