Romeinse routeplanner
De onbekende Romein die hem tekende zal nooit hebben kunnen vermoeden dat zijn kaart 1700 jaar later de basis zou kunnen zijn van een toverachtig apparaat dat op miraculeuze wijze de weg aan je vertelt. De Nederlandse historicus René Voorburg heeft de wereldberoemde Tabula Peutingeriana uit de 13e eeuw kunnen verwerken tot een hedendaagse routeplanner.
De Tabula Peutingeriana, wordt ook wel de Peutinger kaart genoemd, naar Konrad Peutinger (1465-1547), een Duitse politicus, humanist en verzamelaar van antiquiteiten. Op een dag kwam ene Conrad Celtes (1459-1508), een geleerde die een bijzondere kaart gevonden had. Het bleek een 13e eeuwse kopie te zijn van een Romeinse wegenkaart, waarvan de oorspronkelijke versie ergens tussen de 3e en 4e eeuw moet zijn gemaakt. Het is de enige Romeinse kaart die is overgebleven en verschaft ons waardevolle informatie over het Romeinse Rijk.
7 meter wegenkaart
De kaart was oorspronkelijk getekend op 12 bladen perkament. En toont het gebied vanaf de Britse Eilanden tot aan de Ganges in India en naar het zuiden toe tot Noord Afrika. De eerste pagina, waarop waarschijnlijk Spanje en Brittannië stonden, is verloren gegaan. Uiteraard is er geen sprake van een schaal, of zelfs maar een projectie. De kaart laat de belangrijkste wegen en plaatsen in het Rijk schematisch zien. De Peutingerkaart is bijna zeven meter lang. Om de hele kaart te bekijken moet je alle pagina's naast elkaar leggen. Hoogst interessant zijn de afstandsaanduidingen die ook op de kaart staan, deels in Milia passuum (lett.: duizend passen = 1 Romeinse mijl, ongeveer 1478 meter), en deels in Leugae (1,5 Romeinse mijlen). Historici reconstrueren hiermee bijvoorbeeld reistijden en routes uit de Romeinse geschiedenis.
Blijvend onderzoeksobject
Vanaf eind 16e eeuw is de Tabula Peutingeriana verscheidene keren in druk verschenen. Om de kwetsbare oorspronkelijke kaart zoveel mogelijk te ontzien, werken geleerden hoofdzakelijk met fotografische duplicaten. Lang niet alle plaatsen op de kaart zijn al geïdentificeerd, waardoor de kaart nog steeds een dankbaar onderzoeksobject blijft. Een van de meest gebruikte versies is te zien op internet: op de website Bibliotheca Augustana: www.hs-augsburg.de/~harsch/augustana.html. De Romeinse routeplanner van Voorburg is te vinden op https://omnesviae.org/nl/. De oudste versie van de kaart wordt bewaard in de Oostenrijkse nationale Bibliotheek in Wenen.
