Sporticoon Jaap Eden
Het schaatsseizoen is weer begonnen maar de Jaap Eden IJsbaan in Amsterdam blijft dinsdag dicht. De reden is dat het ijs nog te dun is. Het opgespoten water op de baan is namelijk niet goed bevroren door de harde wind van maandag. De IJsbaan is vernoemd naar het Nederlandse sporticoon Jaap Eden die in de 19e eeuw furore maakte.
Op 19 oktober 1873 kwam Jacobus Johannes Eden ter wereld in Groningen. Hij was de zoon van sportleraar Johannes Eden en Maria Baale. Zijn moeder overleed bij de bevalling en zijn vader had weinig tijd om hem op te voeden. Jacobus, die Jaap genoemd, werd opgevoed door zijn grootouders. Hij bracht veel tijd door in de Kennemerduinen waar hij aan zijn conditie werkte en zo de basis legde voor zijn toekomstige sportcarrière.
Schaatssuccessen
Op 15-jarige leeftijd deed Eden voor het eerst mee aan een officiële schaatswedstrijd, waarbij zijn talent werd opgemerkt door schaatser Klaas Pander. Pander werd zijn trainer en stoomde hem klaar voor het grotere werk. In januari 1891 debuteerde Eden op internationaal niveau. In 1893 werd hij wereldkampioen allround en was daarmee de eerste Nederlander die dat presteerde. Daarna stapelden de successen zich op. Hij vestigde verschillende wereldrecords waarvan zijn wereldrecord op de 5 kilometer uit 1894 twintig jaar bleef staan. In 1895 en 1896 werd hij opnieuw wereldkampioen.
Wielercarrière
In deze periode was Eden ook geïnteresseerd geraakt in de wielersport, waar hij ook talent voor bleek te hebben. De keuze om over te stappen op het wielrennen had vooral een financiële reden: er was meer geld mee te verdienen. In 1984 werd hij wereldkampioen op de 10 kilometer op de weg en een jaar later werd hij wereldkampioen sprint.
Teloorgang van een sportman
Jaap Eden was de eerste Nederlandse succesvolle topsporter. Hij verdiende goed en leefde daar ook naar. Op 29 oktober 1914 trouwde Eden met Louise Elizabeth Prinsen. Het stel kreeg samen een zoon. De stormachtige leefwijze waarbij hij veel rookte en geld uitgaf, leidde tot vermindering van zijn fysieke gesteldheid en dus zijn sportresultaten. In 1915 beëindigde Jaap Eden zijn professionele sportcarrière. Eden probeerde na een leven van sport tevergeefs een normaal bestaan op te bouwen. Hij had verschillende baantjes, maar was uiteindelijk zelfs gedwongen zijn sportmedailles en trofeeën te verkopen om aan geld te komen. Op 2 februari 1925 overleed Jaap Eden in Haarlem. Hij werd 52 jaar oud.
De Jaap Edenbaan, die op 9 december 1961 als eerbetoon aan het sporticoon werd geopend, kampt nu met problemen. Door de storm van maandag heeft het opgespoten water niet goed kunnen bevriezen en is het ijs te dun. Hierdoor kan de schaatsbaan nog niet opengaan. De ijsmeester doen hun best om de situatie te verhelpen en klanten van de baan zullen compensatie krijgen.
Leestip
Biografieën in beweging – Een cultuurhistorische analyse van levensverhalen van Nederlandse topsporters, 1928-2014
Auteur: Aad Haverkamp
Uitgever: Verloren
ISBN: 9789087047634
Winkelprijs: €30,–
