The Great Fire of Vriezenveen

Ruim 350 jaar geleden stond heel Londen in lichterlaaie. 87 kerken, 13.200 huizen en St. Paul’s Cathedral gingen in de drie dagen durende vlammenzee op. Deze ramp is de geschiedenisboeken ingegaan als The Great Fire of London. Maar in Nederland deed zich, op veel kleinere schaal, in 1905 zo’n zelfde gebeurtenis voor. Het kleine dorpje Vriezenveen in Twente brandde in een paar uur tot de grond af.

Op een mooie zonnige lentedag steekt de timmerman Johannes Goosselink rond de middag nietsvermoedend zijn pijp aan met een houtkrul. Daar gaat het mis. Een vonk valt op de grond, het vuur verspreidt zich razendsnel en in korte tijd staat heel zijn pand in vuur en vlam.

Meteen wordt er alarm geslagen. Met drie brandslangen trekt de brandweer eropuit, maar door de kurkdroge periode en de sterke wind slaat het vuur al snel over naar andere huizen. Een kwartier nadat de brand is opgemerkt staan er al twintig andere huizen in brand.

Red wat er te redden valt, is het motto. Meubels worden uit huizen gesleept en dieren worden uit stallen bevrijd. Het een na het andere gebouw wordt door de vuurzee opgeslokt. De kerk gaat compleet in vlammen op en ook de pastorie en het gemeentehuis staan na de brand niet meer overeind. De brandweer weet de kledingfabriek Jansen & Tilanus gelukkig nog te redden door het dak van de fabriek nat te houden. Het natte dak voorkomt dat veel inwoners van Vriezenveen hun baan verliezen, omdat velen in de fabriek werken.

In de avond is de brand met behulp van de brandweer uit Almelo gedoofd, maar een groot deel van Vriezenveen is één grote ruïne. In een straal van vier kilometer is er alleen nog maar as over. 228 huizen zijn verwoest en 1600 mensen zijn dakloos. De schade wordt later geschat op ongeveer 1,5 miljoen gulden, wat nu gelijk zou staan aan 19 miljoen euro.

Koninklijk bezoek

Drie dagen na de brand bezochten koningin Wilhelmina en haar man prins Hendrik Vriezenveen. De koningin werd ontvangen door de burgemeester en ging in gesprek met de bewoners om ze een hart onder de riem te steken. De inwoners woonden noodgedwongen in legertenten. De koningin schonk het dorp 2000 gulden.

Na het koninklijke bezoek, trok het normaal zo stille Twentse dorp duizenden ramptoeristen. Dagenlang was de ruïne, die eerst Vriezenveen was, een drukte van jewelste. Heel Nederland leeft mee met de dakloze inwoners van Vriezenveen.
Al snel werd er een collecte op gang gebracht. In enkele maanden tijd haalde Nederland 70.000 gulden op voor de getroffenen.

De ruines van het dorp na de brand

Wederopbouw en maatregelen

Iets meer dan een jaar na de brand bouwden de bewoners de woningen en gebouwen opnieuw op, dit keer beter ingericht en minder kwetsbaar voor brand. Daken van riet en stro werden verboden en muren werden niet meer gemaakt van latten, opgevuld met stro of zaagsel. Dit alles om een ramp zoals deze nooit meer te laten gebeuren.