Timpanen sieren gebouwen in Berlijn

Grote en bekende gebouwen hebben vele kenmerken die het mooi maken om naar ze te kijken. Een van de kenmerken van zulke oude gebouwen zijn de timpanen, diep aangelegde gevelvelden met decoratie. Timpanen worden onder andere gebruikt als opvulling van frontons, de driehoekige bekroning van een gevel, zoals dat te zien is bij Griekse tempels. Een stad die deze antieke bouwkunst groots heeft omarmt is Berlijn. Diens gebouwen met een timpaan behoren tot de bekendste bouwwerken van de Duitse hoofdstad.

Griekse fronton

Frontons stammen uit de tijd van de Oude Grieken en Romeinen. De driehoekige vormen zijn vaak te zien op Griekse tempels, en later als neoclassicistisch stijlelement, bedoelt om de ingang te benadrukken. Een timpaan wordt vaak gebruikt als synoniem voor een fronton, maar dat klopt niet. Timpanen waarmee de frontons werden opgevuld, zijn pas in de Middeleeuwen bedacht en ontworpen door kerkelijken. Timpanen kunnen ook voorkomen in een spitse of boogvormige gevelvulling. De Sint-Servaasbasiliek in Maastricht is hiervan een voorbeeld.

Duitse gebouwen met timpanen

Berlijn keerde als architectonisch centrum van het neoclassicisme terug naar de Oude idealen. Mede daardoor sieren enkele gebouwen nog altijd met een timpaan - in hun fronton. Een bekend voorbeeld is het Rijksdaggebouw. Het parlementsgebouw dat in het Duits Reichstag heet, werd gebouwd in 1894 als symbool van de Duitse eenheid. De Frankfurtse architect Paul Wallot ontwierp het gebouw, dat gekenmerkt wordt door de tekst dem Deutschen volke (Voor het Duitse volk). Die slogan kwam in 1916 op de voorgevel. Minder goed zichtbaar, maar zo veel mooier is het timpaan boven de tekst. Het timpaan bestaat uit een reliëf van verschillende beelden, hier in Oude Griekse stijl. Ook bestaat het timpaan uit een adelaar. Deze adelaar staat symbool voor vrijheid, eenheid en democratie.

Het Rijksdaggebouw in Berlijn

Timpanen met Griekse beeldhouwkunst

Andere voorbeelden van gebouwen met dezelfde soort timpanen zijn het Berliner Konzerthaus en het gebouw van de Alte Nationalgalerie in Berlijn. Beide gebouwen hebben namelijk een timpaan bestaande uit Griekse beeldhouwkunst. Net zoals het Rijksdaggebouw werden deze twee gebouwen gebouwd in de negentiende eeuw.

Germania als symbool van Duitsland

Op de fronton van de Alte Nationalgalerie (een kunstmuseum), ontworpen door architect Augus Stüler, staat een tekst: Der Deutschen Kunst MDCCCLXXI. Op de gevel prijkt het timpaan van Germania, een robuuste vrouw met lang blond haar. Vaak draagt ze een gouden embleem op haar kleding met daarop een adelaar. Ook wordt Germania, die een symbool van Duitsland is, soms afgebeeld met een kroon en een zwaard. Germania dient ook als patroonheilige van de kunst.

Een neoklassiek concertgebouw

Het Konzerthaus Berlin is ook een neoklassiek gebouw. Het concertgebouw, gebouwd in 1741, heeft een dubbele fronton met daarin een timpaan, een boven de ingang en de ander boven de grote zaal. Niet allebei de timpanen zijn hetzelfde. Het gebouw kwam gereed onder de benaming Königliches Schauspielhaus, als theater. Op de onderste timpaan zijn daarom toneelspelers te zien die een drama uitbeelden. In het bovenste timpaan prijkt een beeld van Apollo op een strijdwagen met griffioenen.

Het Alte Nationalgalerie

Neue Wache

Een ander voorbeeld van een bekend gebouw in Berlijn met een timpaan is Neue Wache dat gebouwd is tussen 1816 en 1818. Neue Wache, ontworpen door de bekende Duitse architect Karl Schinkel, is een oorlogsmonument voor de slachtoffers uit de Eerste Wereldoorlog. In eerste instantie diende het gebouw als koninklijk wachthuis. Exemplarisch voor timpanen met een verhalende uitbeelding is hier een allegorische voorstelling te zien van de oorlogsstrijd, de overwinning, de vlucht en de nederlaag.

Johann Joachim Winkelmann

Johann Joachim Winckelmann is de kunsthistoricus die in de achttiende eeuw zorgde voor het ontstaan van de neoclassicistische stroming in Duitsland. Winckelmann zorgde ervoor dat Duitsers de bouwstijl van de Grieken gingen herwaarderen en om die reden wordt hij gezien als de grondlegger van het classicisme in Duitsland. Dankzij Winckelmann prijken er fraaie gebouwen met mooie timpanen in Berlijn.